Hoofdseizoen hooikoorts door els op komst

Vanaf zondag is het zacht, maar ook zeer onstuimig en nat weer. Daardoor is de kans op hooikoortsklachten in eerste instantie nog beperkt. Later volgende week komt de wind tot bedaren en wordt het waarschijnlijk zeer zacht met maxima van 10 tot 14 graden. Ook de kans op regen neemt af en de zon gaat vaker schijnen. Misschien komt het zelfs tot de eerste vroege lentedagen met maxima van 15 graden.

Uitzonderlijk vroege massale bloei van elzen

Door de zeer hoge temperaturen komen bomen en kruidachtige planten dit jaar zeer vroeg in bloei. Van de zwarte els is bekend dat de mediaan (middelste waarneming) van de eerste bloeiwaarneming in Nederland sterk afhangt van de temperatuur. In onderstaande figuur staat voor 45 jaren, in de periode 1940 tot en met 1968 en 2001 tot en met 2017, de middelste waarneming van de eerste bloei weergegeven ten opzichte van de gemiddelde temperatuur in de maanden januari en februari.

Dit jaar komt de gemiddelde temperatuur over januari en februari samen naar verwachting uit op 5.9 graden. Daarmee zou 2020 een van de vroegste jaren uit de meetreeks worden. De afgelopen week was de hoeveelheid pollen in de tellingen van het LUMC nog laag. Bij het Elkerliek ziekenhuis (pdf: 332 KB) in Helmond werd echter al een concentratie van 61 pollen per kubieke meter lucht geteld.

Toenemende kans op klachten

Het zeer zachte winterweer van de komende week zal de katjes van de els verder doen rijpen. Tijdens droge dagen en dagdelen kunnen mensen die gevoelig zijn voor pollen van de els de komende weken klachten ondervinden. Het starten met hooikoortsmedicatie wordt dan ook aangeraden.
Naar schatting 35 procent van de hooikoortspatiënten is gevoelig voor elzenpollen. Velen hiervan kunnen ook gevoelig zijn voor hazelaarpollen. Het hazelaarseizoen is grotendeels al voorbij.

Tweede piek

Rond de jaarwisseling was ook al sprake van een hoge elzenpollenpiek, waardoor al vroeg hooikoortssymptomen konden worden ervaren. Deze pollenpiek werd veroorzaakt door de vroegbloeiende uitheemse elzensoort, die de laatste tientallen jaren veel is aangeplant in de steden.

Berkenpollenseizoen start mogelijk ook eerder

Normaal gesproken wordt het elzenpollenseizoen in april opgevolgd door het berkenpollenseizoen. De berk verspreidt sterk allergeen pollen en veroorzaakt bij meer mensen klachten. Als het zeer zachte weer aanhoudt tot in maart, is de kans groot dat het berkenpollenseizoen al eind maart op gang komt en begin april piekt.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Letty de Weger, LUMC; Mieke Koenders, Elkerliek Ziekenhuis Helmond; Jaco van Wezel, Weeronline
Foto's: Arnold van Vliet
Figuur: Natuurkalender.nl