Samen ongebaande paden verkennen in natuurinclusieve kringlooplandbouw

"Dat doen we samen, maar ook andere boeren en kennisinstellingen nodigen we uit om met ons op ontdekking te gaan. Niet als blauwdruk voor de landbouw van de toekomst, wel als inspiratiebron", zegt Martin Scholten, algemeen directeur WUR Animal Sciences.

Met haar visie op kringlooplandbouw geeft minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de richting aan voor een toekomstbestendige doorontwikkeling van de Nederlandse landbouw. Centrale principes daarin zijn: efficiënte benutting van grondstoffen die anders verloren zouden gaan, goed beheer van de bodem en waterkwaliteit, natuurinclusieve landbouwpraktijken die bijdragen aan herstel van biodiversiteit en klimaatneutrale voedselproductie zonder belasting van de omgeving. Dat vraagt om een integrale aanpak waarin nog veel te leren valt.

Vernieuwende praktijkproeven

In de transitie naar de kringlooplandbouw gaat het primair om een doorontwikkeling van de gangbare landbouw. "Maar voor het ontdekken van verrassende nieuwe oplossingen is het vaak inspirerend om totaal vernieuwende praktijkproeven intensief te bestuderen", zegt Martin Scholten. "Die kans doet zich voor in de kop van Drenthe aan de grens met Groningen, waar het ondernemersechtpaar Maurits en Jessica Tepper op de natuurboerderij Eytemaheert en aanliggende gronden kiest voor een bijzonder concept van grond- en natuurgebonden veehouderij aan de randen van een waardevol natuurgebied, de Onlanden en Leekstermeer, met een oud-hollands robuust koeienras: de Groninger Blaarkop."

Natuurinclusief boerenlandschap

De verbinding met de natuur in de omgeving staat centraal op de Eytemaheert, met op de natuurlijke omstandigheden aangepast voer voor de koeien, ecologisch bodembeheer met gebruikmaking van een goede kwaliteit koemest, waar de omgeving welkom is om een natuurinclusief boerenlandschap te ervaren en de producten van de dubbeldoelkoeien -  zuivel en vlees – te kopen. Het bedrijf werkt bovendien zonder gebruik van bestrijdingsmiddelen, preventieve antibiotica, krachtvoer en kunstmest.

Meten is weten

Bijzonder aan de Eytemaheert is dat het 'meten is weten' hoog in het vaandel draagt en een zeer moderne bedrijfsvoering kent, met high-tech registratie van alle kritische parameters die nodig zijn om de praktijk al doende en lerende continu te verbeteren. "Dat maakt dat dit bedrijf de ideale plek is voor kennisinstellingen als WUR om studenten en onderzoekers de gelegenheid te geven om aan de gegevensverzameling mee te werken, met doorvertaling naar beter begrip van de onderliggende processen en nieuwe perspectieven voor verbeteringen", zegt Martin Scholten. "En dat allemaal vanuit een integrale benadering van vraagstukken rond bodembeheer, kringlooplandbouw, dierwelzijn en –gezondheid, natuurbeheer en de ontwikkeling van economische verdienmodellen. Voor WUR is de Eytemaheert daarom een ideale inspiratieplek voor kennisontwikkeling uit praktijkgericht onderzoek en daaraan gekoppeld onderwijs."

Aspecten van natuurinclusieve kringlooplandbouw waarop in de proeftuin Eytemaheert kennis en ervaring wordt opgedaan, zijn:

• Hightech monitoring en recording voor ontwikkelen, opdoen en vastleggen van nieuwe kennis, onder meer voor sanitair en veterinair veiligheidsheidsonderzoek, DNA vergelijking en volgen van het graasgedrag.
• Werken met robuuste dubbeldoelrassen die passen in een moderne kringlooplandbouw, met behoud van genetische diversiteit.
• Gebruik van biomassa van eigen bedrijf (natuurgroen, gras/klaver/kruidenweiden, voedergewassen van eigen akkers en dierlijke mest).
• Een natuurvriendelijke indeling van percelen (akkerbouw op de hoge es, grasland op lagere percelen) in relatie tot ontwikkeling van (nieuwe) natuur in het omringende landschap met herstel van biodiversiteit.
• De verbinding stad-platteland door opzetten van een eigen keten van grond tot consument en de ontwikkeling tot bezoekerscentrum.
• Ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen in de vorm een eigen keten van vlees- en zuivelverkoop.

Tekst: Wageningen University & Research
Foto's: Eytemaheert (leadfoto: blaarkoppen op Eytemaheert)