GLOBE-dag 2019: milieu-onderzoek kun je zelf doen!
Atlas Natuurlijk KapitaalGLOBE-Nederland organiseerde deze dag om docenten uit heel Nederland kennis te laten maken met de GLOBE-aanpak. Leerlingen doen met GLOBE metingen in de schoolomgeving. Zo leren zij hoe zij zelf een onderzoek moeten uitvoeren. Ook dragen de leerlingen op deze manier bij aan meer kennis over natuur en milieu. Hun metingen leveren bovendien een bijdrage aan onderzoeken van instituten als KNMI, RIVM, Wageningen Universiteit en zelfs NASA.
Raakvlakken
Het Museon werd niet toevallig als plek voor de GLOBE-dag gekozen: in het Museon kun je de vaste tentoonstelling OnePlanet zien. “Deze tentoonstelling heeft veel overeenkomsten met de GLOBE-onderzoeken”, vertelt Friso Visser, plaatsvervangend directeur bij het Museon. “Zo zijn er speciale exposities over waterkwaliteit en bodem.” Het uitgangspunt van de tentoonstelling, de zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties, sluit goed aan bij de GLOBE-onderzoeken.
Stadshoudersplantsoen als ecologische verbindingszone
Martin van den Hoorn, stadsecoloog in 
Den Haag, hield een presentatie over het naast het Museon gelegen Stadhoudersplantsoen. De gemeente wees dit stadsplantsoen aan als ecologische verbindingszone. Binnen Den Haag brengen de ecologische verbindingszones natuur- en groengebieden beter met elkaar in contact. Zo gebruiken dieren en planten deze zones om van het ene naar het andere groengebied te komen. Van den Hoorn vertelde over de vernieuwde aanpak van de gemeente voor het beheer van deze groene verbindingszone, en over hoe de gemeente barrières wegneemt. Hier is veel samenwerking met verschillende partijen voor nodig, bijvoorbeeld met bewoners om de stadsnatuur te monitoren. Want stadsnatuur, daar ga je samen voor!
GLOBE-wetenschappers vertelden over hun GLOBE-module. Deze modules kunnen mogelijk bijdragen aan het onderzoek naar de Stadshouderskade. Ton Schouten, onderzoeker bij het RIVM, hield de pitch 'De Bodem Leeft'. Hierin lichtte hij de verbindende functie van de bodem toe. De bodem kan bijvoorbeeld helpen om de biodiversiteit in een stad te verspreiden.
Aan de slag
Wetenschap kun je doen, daar draait GLOBE om. Maar dan moet je wel weten hoe! Docenten zijn meestal geen onderzoekers. En net als doceren is wetenschap bedrijven ook een vak dat je moet leren. In de workshoprondes gingen de docenten daarom op pad met een werkplan. In dit werkplan stonden alle stappen van de onderzoekscyclus beschreven. De docenten konden kiezen uit vier thema’s: atmosfeer, water, bodem en natuur.
Zo staken de deelnemers aan de workshop Levende Bodem plaggen uit. Deze onderzochten zij op de aanwezigheid van regenwormen en andere bodemdieren. Ze hadden geluk, want het was druk in de bodem van het Stadhoudersplantsoen. Op een plek vlak onder de struiken vonden de deelnemers (omgerekend) 125 wormen per vierkante meter. Op de Regenwormen-kaart in de Atlas Natuurlijk Kapitaal kun je zien hoeveel regenwormen je in de Nederlandse bodem kunt vinden. Ook onderzochten de deelnemers de activiteit van bacteriën in de bodem. Want wist je dat een theelepel grond miljarden bacteriën bevat? Tenslotte onderzochten ze de invloed van de Toverhazelaar op de fauna.
De onderzoekers sloten de 
workshopronde af met praktische tips over hoe je GLOBE-aanpak kunt toepassen in een klassikale omgeving. Bijvoorbeeld: hoeveel contactmomenten zijn er nodig en hoe organiseer je het? “Interessant om zelf onderzoek te doen”, zei een docent na afloop. “Ik had bijvoorbeeld geen idee dat er zoveel diertjes in de grond leefden.” Ook HAVO-scholieren Sam en Maarten van het Waltburg College uit Dordrecht deden mee aan de workshop. Sam: “Ik vond het heel nuttig om onderzoek te doen. Juist van de praktijk leer je! Bijvoorbeeld hoe processen als de koolstofcyclus van de bodem werken.”
Resultaten
Tijdens de verdiende borrel presenteerden de deelnemers op posters hun onderzoeksresultaten. Dit leverde mooie ideeën op, waaronder ideeën voor het beheer van de groene verbindingszones van de gemeente Den Haag. Een foto-impressie van de GLOBE-dag 2019 vindt u op de website van GLOBE Nederland.
Meedoen aan GLOBE?
Wilt u ook met uw school bijdragen aan het wereldwijde GLOBE-netwerk van 30.000 scholen in 117 landen? Dat kan. Meer informatie vindt u op de website van GLOBE Nederland. Daar vindt u ook meer informatie over hoe GLOBE is in te zetten op school.
Tekst: Liesbet Dirven en Jeannine Brand, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Foto's: Liesbet Dirven, Martin van den Hoorn, Presentatie Levende Bodem