Leg je oor eens te luisteren bij mos

De vondst in 2009 van het Kringmosoortje (Rimbachia neckerae, RL Gevoelig) was indertijd de tweede waarneming in Nederland. De determinatie vond door meerdere personen onafhankelijk van elkaar plaats. De nieuwste vondst deze maand is weer gedetermineerd als het Kringmosoortje. Deze tere kleine paddenstoeltjes hangen als omgekeerde schoteltjes aan het mos. De hoedjes zijn klein, één tot drie millimeter, en wit. Bij zonnig en droog weer zijn ze snel onherkenbaar gekrompen.

In het geslacht Rimbachia worden drie soorten onderscheiden: alle drie staan te boek als parasiterend op mos. Volgens de determinatiesleutel in het mycologisch standaardwerk Funga Nordica (1e druk, 2008) zou het Kringmosoortje voorkomen op slaapmossen. De overige twee soorten, Sterrenmosoortje (Rimbachia bryophila) en Glad mosoortje (Rimbachia arachnoidea), op zowel slaapmossen als op topkapselmossen. Zowel in 2009 als in 2019 is geconstateerd dat het Kringmosoortje wel degelijk ook op Topkapselmos voorkomt: in 2009 betrof het Gewoon haarmos en Gerimpeld boogsterrenmos; in 2019 betreft het Muurachterlichtmos. Bij de determinatie is men gelukkig niet uitsluitend afhankelijk van het substraat, maar ook van de vorm van de sporen die praktisch rond zijn. De sporen van het Kringmosoortje zijn meer langwerpig, ovaal tot druppelvormig, glad en duidelijk het grootst van de drie soorten. Dat is het belangrijkste en kenmerkende verschil. Al met al een waarschuwing om niet al te gemakkelijk uit te gaan van substraat en/of biotoop wat betreft het op naam brengen van bepaalde soorten paddenstoelen.

In Funga Nordica staat dat het Kringmosoortje voorkomt op vochtige kalkhoudende plekken. In de Basisgids Mossen staat dat Muurachterlichtmos algemeen voorkomt op kalkhoudend steen op goed belichte plaatsen. Kringmosoortje en Muurachterlichtmos delen dus hun voorkeur voor kalk. De betreffende steen is zonder meer vochtig want hij komt nooit in de zon, maar ligt dus niet op een goed belichte plaats.

Maak deze winter nog eens een wandeling en kijk dan eens naar kleine witte oortjes op mos. Het is de moeite waard om te knielen voor deze kleine paddenstoeltjes.

Tekst: Laurens van Run, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Gerben Winkel