Veel rode wouwen op trek, en opvallend westelijk

Eind oktober 2018 zagen trektellende vogelaars honderden rode wouwen (trektellen.nl). Aanvankelijk, op maandag 29 oktober, onder een grijze wolkenlucht met een koude noorden- tot noordoostenwind, op woensdag 31 oktober ook onder een blauwe hemel. De aantallen liepen flink op en najaarrecords sneuvelden. Zomaar een greep uit de getallen: op 29 oktober 19 langs Kwintelooijen bij Veenendaal en 17 langs Brobbelbies-noord bij Uden. Op 31 oktober op telposten in (vooral) Midden-Nederland aantallen tot liefst 26 (De Horde, Lopik), 21 (Kinderdijk) en 20 (Houten-zuid) exemplaren.

Een opmerkelijk westelijke trekbaan dus, blijkt ook uit dit kaartje. Normaliter worden de meeste in het uiterste zuidoosten van het land gezien, zoals in oktober 2017 het geval was. Er is geen duidelijke reden voor het opvallend talrijke en westelijke optreden aan te voeren. Het zullen vooral Zweedse vogels zijn, aangevuld met wat Denen en Noord-Duitsers, die ons land in het najaar aandoen. De weersituatie ten noordoosten van Nederland voorafgaande aan 29 oktober verdient daarom nadere analyse.

Het klassieke beeld

Een slanke, forse roofvogel met een bijna elastische vlucht. De staart voortdurend kantelend om te navigeren. Dat is het klassieke beeld van een rode wouw door de verrekijker of telescoop. In het najaar is het vooral een oktobertrekker. Karakteristiek is een bescheiden piekje halverwege de maand, doorgaans samenvallend met een goede doorkomst van buizerds. Vaak vindt dit plaats bij zonnig weer met de wind in de oosthoek. Meestal ben je al blij met enkele exemplaren op een dag. Wie zegt meer dan genoeg te hebben van rode wouwen, moet zijn mond spoelen met zeep.

Verrassing

Ook voor wie niet urenlang met de blik omhoog vastgenageld zat op een telpost, had 29 oktober soms wat moois in petto. Zo werden er groepen van 14 (bij Cuijk en Bergeyk, niet dezelfde) gezien, terwijl er bij Leusden 17 gingen slapen (waarneming.nl). Dat wouwen op trek en in de overwinteringsgebieden gezamenlijk slapen is wel bekend uit het buitenland, maar voor Nederlandse begrippen uitzonderlijk. Misschien zijn veel wouwen op de verregende dinsdag niet verder getrokken, om een dag later spoorslags te vertrekken? Opvallende slaapgezelschappen zijn op 31 oktober niet meer gemeld.

Hoe gaat het met de rode wouw?

Met de Europese broedpopulatie gaat het niet geweldig, al wisselt het beeld per land en soms zelfs per regio. Rode wouwen broeden vrijwel alleen in Europa. In landen met grote populaties, zoals Duitsland, Frankrijk en Spanje, worden vaak afnames gemeld. Maar er zijn ook betere berichten. Zo doen rode wouwen het in de Duitse middelgebergten en in de Belgische Ardennen veel beter dan in het laagland. Met de Zweedse broedpopulatie gaat het crescendo. Het aantal trekkers dat het land jaarlijks verlaat via Falsterbo, de zuidpunt, nam toe van minder dan 100 in de jaren zeventig naar bijna 4600 in 2017.

In ons eigen land broeden recent ook weer enkele rode wouwen, een pril nieuw begin nadat een eerdere vestiging snel weer uitdoofde. Lees alles hierover in het laatste nummer van het blad Limosa.

Tekst: Fred Hustings & Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Eddy Vaes, Trektellen.nl (leadfoto: rode wouwen boven de Maatheide, België); Albert de Jong