Zwarte ooievaar duikt overal op in augustus

Een zwarte ooievaar die in het veld staat is gemakkelijk te herkennen. Een opvallende, grote, zwarte vogel op hoge poten. Onmiskenbaar. In de lucht is de zwarte ooievaar (zeker van grote afstand) wat lastiger van ‘onze’ witte ooievaar te onderscheiden. Maar wie let op de zwarte hals en geheel zwarte vleugels (de ooievaar heeft zwart-witte vleugels en een witte hals) kan hem ook in de lucht leren herkennen. Een volwassen zwarte ooievaar is een prachtige verschijning met een dieprode snavel en poten. De zwarte bovendelen geven in de zon een groene en paarse gloed. In Nederland zien we op doortrek echter vooral jonge vogels. Die hebben nog geen rode poten en snavel maar grijsgroene en het zwart van de veren is doffer. Misschien minder fraai dan volwassen vogels, maar nog altijd schitterend om te zien.

Overal in het land te zien

Augustus is spitsuur voor doortrekkende zwarte ooievaars in Nederland. Dan is de kans veruit het grootst er een tegen te komen. De afgelopen dagen werden er bijvoorbeeld zwarte ooievaars gezien bij Nijmegen, Weesp, Veenendaal, Lage Mierde, Valkenswaard, Haastrecht, Pijnacker, op Texel en op nog veel meer plekken. Harvey van Diek van Sovon Vogelonderzoek Nederland: "Je kunt zwarte ooievaars vrijwel overal tegenkomen momenteel, maar de meeste kans heb je in de oostelijke helft van het land. Dat kan bij water zijn (waar ze jagen op vissen en amfibieën) of op een akker of grasland (onder andere sprinkhanen), zolang er maar voedsel beschikbaar is. Vooral jonge zwarte ooievaars zijn doorgaans opvallend tam en vliegen niet snel op. Die kennen de gevaren nog niet zo goed. De volwassen vogels zijn een stuk schuwer. Let ook goed op groepen witte ooievaars, want niet zelden zitten daar ook zwarte ooievaars tussen."

Gast uit Oost-Europa

De zwarte ooievaars die door Nederland trekken komen vooral vanuit het oosten en reizen via Nederland naar hun overwinteringsgebied in Afrika. Van Diek: "Onderzoek via geringde zwarte ooievaars heeft laten zien dat de doortrekkers met name uit Noord-Duitsland, Polen en Tsjechië komen, maar ook uit België waar een groeiende populatie te vinden is in de Ardennen. De zwarte ooievaar doet het de afgelopen tientallen jaren goed in de meeste van die landen. Het is dus eigenlijk heel logisch dat we de afgelopen jaren steeds meer zwarte ooievaars zien op doortrek. In Nederland maak je in augustus tegenwoordig echt een redelijke kans er een tegen te komen."

Gaat de zwarte ooievaar broeden in Nederland?

De zwarte ooievaar breidt zijn verspreidingsgebied al jaren uit richting Nederland. In de aan ons land grenzende Duitse deelstaten Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen dijt de verspreiding uit naar het westen, dus richting Nederland. De populatie in België is eveneens fors gegroeid naar meer dan honderd paren. We worden dus vanuit het oosten en zuiden steeds dichter genaderd door zwarte ooievaars. Al jaren hopen Nederlandse vogelliefhebbers dat de zwarte ooievaar gaat broeden in Nederland. Er worden ook steeds vaker overzomerende exemplaren gezien in ons land. Maar een broedpoging is nog steeds niet vastgesteld. Harvey van Diek: "Tot op heden nog geen broedgeval, maar dat kan volgens mij niet lang meer duren. Grote, lang levende vogelsoorten verkennen niet zelden eerst een nieuwe broedomgeving, alvorens daar in latere jaren te gaan nestelen. Denk aan de zeearenden en de visarenden, die steeds langer in de zomer in Nederland bleven hangen, totdat ze er uiteindelijk gingen broeden. Bovendien wordt de zwarte ooievaar steeds minder schuw. In het buitenland vestigen ze zich nu al soms in bossen vlakbij of zelfs in recreatiegebieden. Dat was vroeger ondenkbaar. Er zijn in Nederland al volwassen zwarte ooievaars gezien in juni in uitgestrekte loofbossen met veel poelen en natte bosranden. Een broedgeval zou zeker niet uit de lucht komen vallen! Laat maar komen!"

Wil je weten waar de laatste dagen zwarte ooievaars zijn gezien? Kijk dan op deze soortpagina van Waarneming.nl.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Jelle de Jong; Harvey van Diek; Jan Lok