Klimaatverandering maakt schorren kwetsbaarder voor zeespiegelstijging

Dat het slijkgras terrein verliest is het gevolg van toenemende perioden van extreme hitte en droogte. Zeekraal neemt deze plaats over. Deze plantensoort is veel minder goed in het invangen en vasthouden van zand en slib en is bovendien minder goed bestand tegen overstroming.

Vegetatieverschuivingen als gevolg van klimaatverandering

“Vooral op de schorren langs de Adriatische kust zien we deze verschuiving van een begroeiing gedomineerd door slijkgras naar een door zeekraal gedomineerde gemeenschap. We wilden begrijpen wat de oorzaak van deze opvallende verandering is", zegt NIOZ-onderzoeker Jim van Belzen. "Slijkgras is een plant die aan de basis staat van veel schorren. Deze plant is meerjarig en is een goede ‘biobouwer’ omdat het zand en slib goed invangt en vervolgens bindt. Zeekraal daarentegen is een éénjarige plantensoort die na iedere winter het schor weer opnieuw moet ‘veroveren’. Geen goede basis voor een duurzaam schor dus. Onze experimenten laten zien dat de verandering, van een slijkgrasbegroeiing naar een schor met hoofdzakelijk zeekraal, wordt veroorzaakt door de combinatie van hogere temperaturen en minder regenval.”

Kwetsbaarder voor zeespiegelstijging

"Uit onze resultaten blijkt bovendien duidelijk dat zeekraal veel kwetsbaarder is voor de overstroming met zeewater.", voegt Jim van Belzen toe. "We weten dat zeekraal veel minder effectief is in het binden en het vasthouden van zand- en kleideeltjes. Daarom is het waarschijnlijk dat deze verschuiving belangrijke gevolgen heeft voor het vermogen van schorren om zich aan te passen aan de verwachte zeespiegelstijging. De schorren zullen mogelijk verdrinken en daarmee verdwijnt een belangrijke buffer voor aanvallen van de zee op de kust."

Hoe zit het met Nederlandse schorren?

“Hoewel we deze resultaten niet direct kunnen vertalen naar Nederlandse schorren, kunnen we toch enkele belangrijke lessen leren”, zegt Jim van Belzen. “Ook in Nederland staat slijkgras aan de basis van veel schorren en ook hier kunnen veranderingen in het klimaat en andere milieuveranderingen zorgen voor een verschuiving van de dominante plantbegroeiing. Zo zien we bijvoorbeeld in de Westerschelde dat op sommige plekken de slijkgrasbegroeiing vervangen wordt door zeebies. Dit komt door veranderingen in de zoetwaterafvoer van de Schelde. Ook biezen zijn minder efficiënt in het vangen en binden van zand en slib. Mogelijk heeft dit dus effecten op het vermogen van schorren om de kust te stabiliseren en golven te dempen. We beginnen ons te realiseren dat het vermogen van schorren om zich aan te passen aan zeespiegelstijging beïnvloed wordt door de eigenschappen van de verschillende planten. Als we schorren als natuurlijke buitendijkse ecosystemen willen integreren in onze kustverdediging, moeten we rekening houden met deze veranderingen en goed weten wat ze betekenen voor de stabiliteit en veerkracht van die schorren.”

Tekst: NIOZ
Foto's: Jim van Belzen (leadfoto: een schor langs de Adriatische kust waar slijkgras voornamelijk is vervangen door zeekraal)