Eerste haas met RHDV-2 in Nederland

RHDV-2 is een subtype van het RHDV, in het Nederlands Viraal Hemorrhagisch Syndroom (VHS) genoemd. Deze ziekte kan massale sterfte onder konijnen (Oryctolagus cuniculus) veroorzaken. Een ander subtype van RHDV is het klassieke RHDV, ook wel RHDV-1 genoemd.

RHDV

RHDV-1 komt al sinds begin jaren ‘90 voor onder Nederlandse konijnen, terwijl RHDV-2 pas sinds 2015 (pdf; 6,3 MB) in ons land is aangetoond. RHDV-2 is een vrij nieuw virus, dat voor het eerst in 2010 in Frankrijk werd vastgesteld. Sindsdien heeft het zich over Europa verspreid. Hoewel de twee subtypes RHDV-1 en RHDV-2 verwant zijn, treedt er vrijwel geen kruisbescherming op. Daarom overleden gehouden konijnen, die alleen ingeënt waren tegen RHDV-1, toch aan RHDV-2 infectie.

RHDV en hazen

Het klassieke RHDV-1 is een echt konijnenvirus en is slechts één keer beschreven bij een Iberische haas (Lepus granatensis). Van sterfte onder hazen door RHDV-2 zijn daarentegen intussen meerdere gevallen bekend. Tot nu toe lijkt het met RHDV-2 bij Europese hazen (Lepus europaeus) te gaan om een ‘spill-over’ effect vanuit de konijnenpopulatie en betreft het meestal slechts individuele gevallen (Australië, Duitsland, Italië en Spanje). In Frankrijk zijn echter al 40 RHDV-2 positieve Europese hazen aangetroffen afkomstig van 25 verschillende, verspreid over het land liggende, uitbraken. De virusstam die in deze hazen werd gevonden, was steeds dezelfde als de virusstam die in dat gebied sterfte onder de konijnen had veroorzaakt.

Hazen- en konijnenstand in het betrokken gebied

De inzender van de dode Nederlandse haas meldt dat de hazenstand in dit gebied redelijk is en dat geen massale sterfte onder hazen heeft plaatsgevonden. Wel werd 1,5 kilometer verderop nog een dode haas gevonden, maar deze kon niet worden onderzocht omdat het kadaver al was aangevreten (kop eraf).

Met de konijnenstand in dit gebied gaat het daarentegen zeer slecht. In de zomer van 2016 zijn bijna alle jonge konijnen doodgegaan. Ze vielen letterlijk om op het gazon met het gras nog in de bek: een beeld dat past bij VHS. De inzender gaf aan dat daarnaast vanaf september de myxomatose toesloeg onder de volwassen dieren. Ook in november en januari werden nog dode konijnen met myxomatose gevonden. Andere jaren zagen ze ook wel myxomatose onder de konijnen, maar was de sterfte niet zo heftig als dit najaar. De konijnenstand is gekelderd naar een niveau van slechts circa 10% ten opzichte van vorig jaar.

Besmetting

Het RHD virus is zeer besmettelijk. Konijnen en hazen raken besmet door zowel direct (dit is onderling) als indirect contact. Voorbeelden van indirect contact zijn: contact met urine en keutels van besmette dieren, en via onder andere besmet water, voedsel, kleding, schoeisel en handen. Ook in de uitwerpselen van roofdieren die een besmet konijn hebben gegeten, kan levensvatbaar virus aanwezig zijn. Daarnaast kan overdracht van het virus plaatsvinden via contact met insecten, zoals vliegen. Gehouden konijnen kunnen tegen beide typen RHDV worden ingeënt. Het RHD-virus is niet besmettelijk voor andere gezelschapsdieren zoals honden, katten, cavia’s en andere knaagdieren.

Tekst: Margriet Montizaan en Jooske IJzer, DWHC
Foto's: Margriet Montizaan; Multimedia, faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht