Interview met wereldrecordvogelaar Arjan Dwarshuis

Je hebt in schrikkeljaar 2016 366 dagen over de wereldbol getrokken en bijna 7000 soorten gezien, ben je niet helemaal stuk?

“Ik had ook verwacht dat dit Biggest Year me volledig zou uitputten, maar het tegenovergestelde is waar. Ik heb zulke gave dingen meegemaakt en zulke mooie vogels gezien. Ik ben ook niet ziek geweest. Het was eigenlijk een grote flow, en die gaat nog steeds een beetje door. Ik word momenteel namelijk gek gebeld door talloze media die allemaal iets van me willen, ik zit juist vol energie, haha, wel leuk eigenlijk.”

Wat zijn de 5 mooiste vogels die je dit jaar hebt gezien?

1. “Op nummer een staat de witnekkaalkopkraai in Ghana. Mijn eigen David Attenborough-moment. Als kind zag ik een documentaire van hem over de witnekkaalkopkraai. Attenborough zat gehurkt voor het nest van deze unieke junglevogel. En daar zat ik dan twintig jaar later. Omdat van mijn recordpoging een film wordt gemaakt, was er in Ghana een filmcrew bij. Toen stond ik ineens net als Attenborough voor het nest en kwam de witnekkaalkopkraai aangevlogen toen ik in de camera stond te praten. Ik was echt diep ontroerd door de mix van jeugdherinnering en het aanschouwen van zo’n mooie vogel. Het is me trouwens ook een raadsel hoe dat beest in de modderige jungle zijn verenkleed zo schijnend wit kan houden.”
2. “De hoorngoean in Guatemala. Na een eindeloos zware klim op de flanken van een vulkaan, zag ik deze extreme zeldzaamheid ineens vlak voor me. Magisch!”
3. “De apenarend in de Filipijnen. De grootste en meest indrukwekkende vogel ter wereld, waarvan er nog maar zo’n 100 paartjes zijn. Als de apenarend uitsterft is het alsof de tijger uitsterft. Gelukkig zag ik met eigen ogen dat BirdLife International keihard werkt om deze fabuleuze vogel te behoeden voor uitsterven.”
4. “De witbuikwipstaart in Peru. Een schitterende vogel die alleen boven de 4500 meter leeft in de Andes. Er zijn er nog maar zestig van. Het vogeltje is helemaal afhankelijk van enkele hooggelegen en bedreigde moerasplasjes. Er zaten drie exemplaren op nog geen meter voor me. Zo’n mooi maar kwetsbaar vogeltje. Het maakte me opnieuw duidelijk hoe essentieel het werk van BirdLife International is. Ze proberen deze vogel met hart en ziel voor uitsterven te behoeden.”
5. “De zuidelijke kroonduif in Nieuw Guinea. Een duif zo groot als een gans. Met paarse, blauwe en rode kleuren en met een feeërieke kuif. Echt een soort sprookjesduif. Ik zat ver weg van de bewoonde wereld aan de Fly River. Overal bloedzuigers en miljoenen muggen. Bij elke hap eten slikte ik een heel arsenaal aan muggen mee naar binnen. Het was afzien, maar daar zag ik wel paradijsvogels en deze magnifieke duif.”

Waren er ook moeilijke momenten dit jaar?

“O ja, echt wel. Ik had het bijvoorbeeld zwaar in de Filipijnen. Ik ging daar vogels kijken in het laatste stuk laaglandregenwoud genaamd PICOP op het eiland Mindanao. Terwijl ik daar allerlei schitterende vogels zag, ratelden de kettingzagen onafgebroken links en rechts om me heen. Het bos werd gekapt waar ik bij stond. Ik liep daar continu met een brok in mijn keel tussen de smeulende boomresten. Dan zag ik weer een kansloze neushoornvogel wegvliegen. De wetenschap dat dit prachtige bos er in recordtempo aan ging, maakte me geestelijk echt down.”

Voor welke vogel heb je het hardst moeten werken?

“De al eerder genoemde hoorngoean. Dat was verreweg de zwaarste fysieke beproeving van mijn reis. De enige manier om die vogel te zien te krijgen was het lopen van de Sendero de las Lacrimas oftewel the Trail of Tears. Het Pad der Tranen is een onbeschrijflijk zwaar bergpad op de flanken van de Atitlan vulkaan in Guatemala. In korte tijd stijg je van 1500 naar 2500 meter hoogte. Echt zowat loodrecht omhoog. Het is een van de weinige plekken waar je de uiterst zeldzame hoorngoean kunt zien. Ik zat na de beklimming echt helemaal stuk, maar toen we deze bizarre hoender met het hoorntje na uren wachten alsnog in de kijker kregen, maakte dat alles goed!”

Je hebt in een jaar tijd veertig landen bezocht. Daarvoor heb je wel veel vliegkilometers moeten maken?

“Dat klopt. Ik begon me in de loop van het jaar ook steeds schuldiger te voelen over mijn ecologische voetafdruk. En die kilometers kan ik ook niet uitwissen. Anderzijds heb ik in dit Big Year ontdekt dat het vogeltoerisme voor veel natuurgebieden en vogelsoorten van groot belang is en soms zelfs de enige lifeline. Lokale gidsen en ecolodges hebben belang bij het in stand houden van natuurgebieden en zijn in veel gebieden vaak de enige hoop voor het behoud ervan. Ik heb daarom ook overal lokale gidsen ingehuurd en in ecolodges geslapen. Ik heb dit jaar zoveel mooie voorbeelden gezien van vogelsoorten die het juist redden doordat de lokale bevolking ze beschermt vanwege de inkomsten uit het toerisme. Zoals bij Wakkerstroom in Zuid-Afrika. Het leefgebied van de ernstig bedreigde sporenleeuwerik wordt daar met succes beschermd door lokale gidsen in samenwerking met BirdLife. De populatie van de sporenleeuwerik groeit zelfs weer!”

En nu, Arjan?

“Haha, nou voorlopig heb ik het nog druk met alle media-aandacht en de film die door regisseur Michiel van den Bergh over mijn recordpoging wordt gemaakt. En ik ga fanatiek geld inzamelen voor het Preventing Extinctions Programme (PEP) van Vogelbescherming en BirdLife International. Ik heb dit jaar met eigen ogen gezien wat voor belangrijk werk ze doen. Het PEP kan echt elke cent gebruiken om nog meer soorten van de ondergang te redden. Zo kunnen alle mensen in de toekomst blijven genieten van al die waanzinnige vogels en de biodiversiteit op aarde. Want vogels kijken blijft toch echt het mooiste wat er is, ik heb zoveel schitterende, bizarre en unieke vogels mogen zien dit jaar! Ik ga daarom ook door met fondsen werven voor BirdLife tot ik 100.000 euro heb opgehaald. Het zou leuk zijn als mensen naar mijn fondsenwerving pagina gaan en een bedrag overmaken voor het Preventing Extinctions Programme. Elke cent gaat naar het PEP. Iedereen alvast bedankt voor de steun!”

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's Arjan Dwarshuis