Vogeltrek naar climax

In oktober piekt de vogeltrek. Ganzen, kieviten, goudplevieren, buizerds en veel andere trekvogels kun je in groten getale zien. Maar het is vooral de trek van zangvogels die de najaarstrek tot een belevenis maakt. Spreeuwen, vinken, keepen, sijzen, veldleeuweriken, graspiepers en koperwieken die met duizenden tegelijk doortrekken. En altijd kans op leuke soorten en zeldzaamheden als beflijsters, strandleeuweriken, kruisbekken, grote gele kwikstaarten of klapeksters.

Elke vogelsoort trekt ook weer anders. In groepen of individueel, ’s nachts of juist overdag. Zo trekken de koperwieken vooral ’s nachts, maar gaan ze de eerste ochtenduren nog wel een paar uur door tot ze een plek met veel bessen bereiken. Vinken zijn juist dagtrekkers en reizen in brede groepen. Spreeuwen trekken ook overdag, maar dan wel met een sterke voorkeur voor de vroege ochtend. En ook de bestemming is voor alle vogels weer anders. Bijvoorbeeld van de kleinere zangvogeltjes trekken de zwartkoppen en de tjiftjaffen meestal niet verder dan Zuid-Europa, terwijl de fitis, tuinfluiter en karekiet tot ver in Afrika reiken.

Goede kijkplek maakt het verschil

Hoewel het weer de grootste invloed heeft op de aantallen trekvogels die je kunt zien (bij een stevige zuidwesten- tot zuidoostenwind vliegen vogels vaak lager en zijn ze beter te zien), is ook de plek waar je staat van belang. Een hoge plek met vrij uitzicht is bijvoorbeeld gunstig. En vooral ook een plek aan de kust waar je ‘gestuwde vogeltrek’ kunt zien. Dat gebeurt als vogels bij sterke of langdurige oostenwind naar de kust gestuwd worden.

In Nederland staan meer dan 175 gunstige plekken op de kaart waar je de vogeltrek mooi kunt aanschouwen. Zoals Westkapelle, Breskens, Stavoren, de duinen bij Den Haag en IJmuiden, IJmeerdijk Almere, Kamperhoek, de Elterberg en de Hamert. Maar bijna elke vogelwerkgroep in Nederland heeft wel een toplocatie binnen haar grenzen waar de vogeltrek beter dan elders te volgen is. Het is een bijzondere ervaring om op een goede trekdag zo’n plek te bezoeken.

Komend weekend Euro Birdwatch

Aanstaande zaterdag 1 oktober is misschien zo’n dag. Op Euro Birdwatch trekken tienduizenden vogelaars in heel Europa erop uit om zoveel mogelijk vogels te zien en te tellen. In Nederland doen die dag meer dan 150 vogelwerkgroepen en telgroepen mee, verspreid over ongeveer 150 locaties in ons land.

Om alle soorten te herkennen gebruiken trektellers niet alleen het verenkleed, maar ook roep, silhouet en manier van vliegen. Zo krijgen ze een compleet beeld van alles wat overvliegt. Die gegevens worden verzameld door Vogelbescherming Nederland en leveren een schat aan gegevens op voor onderzoek.

Hoe massaal de vogeltrek kan zijn laten die cijfers ook meteen zien. Zo werden op Euro Birdwatch 2014 in Nederland op één dag maar liefst 1.425.405 vogels geteld en bijna 200 verschillende vogelsoorten waargenomen. Ook aanstaande zaterdag kom je dus in heel Nederland vogelaars tegen, gewapend met verrekijker en telescoop!

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto’s: Anna Hellings, Leo Janssen, Arjan Boele