Het Merkske, 3389 soorten in één gebied

Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de biodiversiteit van een gebied, worden sinds 2008 grootschalige gebiedsinventarisaties uitgevoerd. Het begon met een ludieke actie in 2008 toen het Naturalis-terrein in Leiden werd geïnventariseerd, in het kader van het 33,3-jarig jubileum van EIS Kenniscentrum Insecten. Dit project markeerde de start van een jaarlijkse traditie: de 1000-soortendagen. De afgelopen jaren werden achtereenvolgens het Kuinderbos, Boswachterij Staphorst, Nationaal Park De Weerribben, Nationaal Park De Meinweg, het Roerdal en het Nationaal Park Lauwersmeer onderzocht. Op 13 Juni 2015 werd de eerste grensoverschrijdende 1000-soortendag in het Vlaams-Nederlandse beekdallandschap van natuurgebied het Merkske georganiseerd.

Tijdens de diverse soortgroepgerichte excursies werd de biodiversiteit in beeld gebracht door ruim 100 specialisten. Diverse soortgroepen moesten nog gedetermineerd worden met behulp van microscoop of op andere manieren. Inmiddels is de soortenlijst compleet en blijken er in totaal 3389 soorten te zijn aangetroffen. Dat is het (tot nu toe) hoogste aantal soorten in de geschiedenis van de 1000-soortendagen. Deels is dit te verklaren door de grote variatie aan biotopen in het Merkske. Anderzijds zijn ook de inventarisatie-inspanningen in 2015 zeer groot geweest. Zo slaagden de keverkenners alleen er al bijna in om met 927 soorten het gestelde doel van 1000 soorten te halen. Onder de waargenomen soorten bevonden zich één soort vlieg en drie soorten kevers die niet eerder werden aangetroffen in Nederland. Deze ontdekkingen zullen binnenkort in vaktijdschriften worden gepubliceerd.

Het Merkske ligt tussen Baarle-Nassau en het Vlaamse Hoogstraten en beslaat bijna 6000 hectare. Ongeveer de helft ligt op Nederlands grondgebied, de andere helft op Vlaams grondgebied. Het gevarieerde gebied is waterrijk met centraal de beek en elders meer dan 150 poelen en een vijftiental vennen. Het Merkske kent veel habitattypen, waaronder diverse soortenrijke graslandtypen, zowel intensief als extensief beheerde akkerlanden, droge en natte heide, zeggenmoeras, beekbegeleidende graslanden en moerasbos, en op de hogere gronden drogere eiken- en naaldbossen.

Deze maand werd één jaar na dato het rapport "De biodiversiteit van het Merkske" aangeboden aan de gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant en de burgemeester van Hoogstraten. Het 115 pagina's tellende rapport bevat behalve de complete soortenlijst ook een inleidend artikel en tien andere artikelen die de flora, paddenstoelen, libellen, mieren, angeldragers, kevers, spinnen, amfibieën en de vissen van het Merkske belichten.

De 1000-soortendagen worden georganiseerd door EIS Kenniscentrum Insecten, in samenwerking met de andere Soortenorganisaties, Staatsbosbeheer en Waarneming.nl. In 2015 werd daarnaast samengewerkt met de Belgische partners Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt en Waarnemingen.be.

Het rapport is gratis te downloaden van de EIS-website.

Tekst: Ed Colijn, EIS Kenniscentrum Insecten
Fotocollage's: EIS Kenniscentrum Insecten