Koolmees en pimpelmees legden in 2015 weer minder eieren

Zeer kleine legsels koolmees en pimpelmees

De legselgrootte van koolmees en pimpelmees was in 2015 zeer klein; het ging om de kleinste legsels in de laatste 35 jaar! Beide soorten legden ongeveer één ei minder dan het langjarig gemiddelde: de koolmees gemiddeld 7,3 eieren tegen 8,5 eieren normaal (-14%) en de pimpelmees 9,2 tegen 10,2 eieren (-10%). Deze vermindering van de legselgrootte is al sinds 2010 een opvallend fenomeen. Andere soorten volgen deze trend niet.

Stabilisatie vervroeging van eerste eileg

De lente van 2015 was vrij koel, droog en zeer zonnig. De daaropvolgende zomer was vrij warm en zonnig, maar ook natter dan normaal. Het broedseizoen van 2015 verliep daardoor heel anders dan dat van een jaar eerder. Doordat het aanvankelijk vrij koel was, kwamen nestbouw en eileg van de meeste soorten laat op gang; bijna twee weken later dan in het recordjaar 2014 met zijn uitzonderlijk warme voorjaar. Het was echter niet zo laat als in het nóg koudere voorjaar van 2013. Het lijkt erop dat de vervroeging van de eerste eileg in recente jaren wat stabiliseert.

Aanpassen?

Het is intrigerend of de vervroeging van het broedseizoen en de afnemende legselgrootte iets met elkaar te maken kunnen hebben. Van (kool)mezen in de Veluwse bossen weten we dat de vervroeging van hun legdatum niet voldoende is geweest om de vervroeging bij te houden van de jaarlijkse rupsenpiek, de belangrijkste bron van voedsel voor hun nestjongen. Zouden de mezen tegenwoordig een ei minder leggen omdat ze er ‘rekening mee houden’ dat ze minder jongen kunnen voeden, nu ze vaak te laat zijn voor de rupsenpiek? Of is het zelfs een tactische keuze om de mismatch met de rupsenpiek te verkleinen. Een ei minder leggen betekent immers ook ongeveer een dag eerder jongen in het nest?

Bundeling van duizenden nestkastgegevens

De legselgrootte is één van de parameters die berekend worden aan de hand van bijna 17.000 gecontroleerde nestkasten. De gegevens zijn gebundeld in het jaarverslag 2015 van NESTKAST, het landelijk NEtwerk voor STudies aan nestKASTbroeders.

Boomklevers met grootheidswaanzin

Naast de wat drogere getallen is er in het jaarverslag ook veel plaats voor bijzondere waarnemingen en verhalen, zoals over boomklevers met grootheidswaanzin. Pascal Gijsen zag een paartje boomklevers dat niet alleen de ingang van een bosuilenkast verkleinde, maar die ook nog eens helemaal volstouwde met nestmateriaal.

Zelf je gegevens insturen via Nestkaart Light

De meeste gegevens komen nu binnen uit bosgebieden op de hogere zandgronden in het oosten van Nederland. Natuurlijk willen we ook heel graag gegevens hebben uit het westen en uit stedelijk gebied. Iedereen met een controleerbaar nestkastje in zijn tuin kan op een eenvoudige manier gegevens insturen via het computerprogramma Nestkaart Light.

Meer informatie

Achtergronden en details van het onderzoek zijn na te lezen in het Jaarverslag. Neem voor vragen contact op met de eindredacteur Leo Ballering.

Tekst en foto's: NESTKAST