Vrijwilligers zetten akkervogels op de kaart

Vanaf 1 april tot 15 juli gaan weer veel mensen eropuit om in de Nederlandse akkers en weidegebieden broedvogels te tellen. Zij leveren een bijdrage aan het monitoringnetwerk Meetnet Agrarische Soorten, oftewel MAS. Met het MAS wordt er op een gestandaardiseerde wijze geteld vanaf verspreid liggende vaste telpunten. Nu wordt vooral geteld in het open agrarisch gebied, maar de methode is ook geschikt voor andere open habitattypen zoals graslanden, kwelders, heide, duinen en halfopen landschappen. Wanneer het meetnet een behoorlijke dichtheid aan telpunten heeft, wat mogelijk is door relatieve korte teltijden (4 maal 10 minuten per telpunt), kan dat zoals het in Groningen en Flevoland geval is, al snel interessante verspreidingskaartjes van verschillende soorten opleveren.

 
Onderzoek

Gegevens uit MAS werden door de provincie Groningen gebruikt om akkervogelkerngebieden te begrenzen, gebieden waar akkervogels de beste kansen hebben. Naast het maken van kaarten worden de gegevens ook gebruikt om verdiepend soortonderzoek te doen. De grote kracht van de MAS-steekproefmethode is dat alle telpunten samen een groot gebied bestrijken. Omdat van elk telpunt ook bekend is welke gewassen er staan en welke beheerpakketten er door boeren zijn aangelegd (denk bijvoorbeeld aan kruidenrijke akkerranden) kunnen analyses worden uitgevoerd die inzicht geven in relaties tussen vogelaantallen en grondgebruik. In haar proefschrift toonde Marije Kuiper (Wageningen Universiteit) aan dat akkerranden een positieve invloed hebben op onder andere aantallen Blauwborsten en Kwartels. Effectiviteit van natuurbeheer in grootschalig agrarisch gebied kan zo worden getoetst en verbeterd.

Schaarse soorten

MAS levert een schat aan gegevens op over algemene en minder algemene soorten. Maar doordat de tellers elk broedseizoen een groot deel van het boerenland bezoeken worden ook schaarse soorten ontdekt die anders onder de radar zouden blijven. Zo werden broedende Velduilen bij Bedum (Gr) vastgesteld, werden weer baltsende Bonte Strandlopers gezien op de Dollardkwelders, zijn her en der roepende Kwartelkoningen vastgesteld en werd een broedende Blauwe Kiekendief gevonden die daarna succesvol beschermd kon worden.

Vrijwilligers belangrijk

Bij het tellen van vogels gaan de gedachten vaak eerst uit naar vogelrijke natuurgebieden en naar gebieden zoals de Wadden en bossen. Maar men vergeet dat wereldwijd bijna 40% van het landoppervlak wordt gebruikt voor landbouwactiviteiten, in Nederland is dat 55%. Wanneer het slecht gaat met de biodiversiteit in het agrarisch gebied heeft dat een enorme impact. Het is daarom belangrijk dat natuur in agrarisch gebied goed wordt gemonitord, niet alleen om de trends zichtbaar te maken of om de urgentie van het probleem te onderbouwen, maar ook om effecten van natuurbeheer in agrarisch gebied te laten zien. Dit kan sturend zijn in de ontwikkeling van de landbouwpolitiek in Nederland en daarbuiten.

Het goede nieuws is dat je als teller een bijdrage kan leveren aan een betere vogelbescherming in landbouwgebieden. Hoewel Werkgroep Grauwe Kiekendief met hulp van vrijwilligers in 2016 vooral veel punten telt in Drenthe, Flevoland, Fryslân en Groningen, kun je als waarnemer ook elders in het land aan de slag. Nieuwe tellers zijn altijd welkom! Hoe meer punten er door enthousiaste vogelaars worden geteld, des te meer we ook te weten komen over vogels in die regio’s waar nog geen of weinig monitoring in akkers plaatsvindt. Aspirant-tellers zijn welkom op een van de startbijeenkomsten op 7 en 15 maart (respectievelijk Swifterbant en Zuidlaren).

Interesse? Mail of bel 06 29 26 99 78 voor meer informatie.

Tekst: Popko Wiersma & Madeleine Postma, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Theo van Lent (leadfoto kievit); Sjoerd Sipma
Kaartjes: Werkgroep Grauwe Kiekendief