Dassenkalender december 2015: De dassen zijn zwanger

Dassen kennen net als veel andere dieren deze zogenaamde uitgestelde implantatie. De eicel in kwestie wordt bevrucht, deelt zich en vormt een zogenaamde blastocyt. De blastocyt groeit heel langzaam, en is niet groter dan een paar millimeter. Dit fenomeen wordt ook wel een diapauze genoemd. Als dassen meteen nadat de jongen zijn geboren weer paren, kan de diapauze dus oplopen tot wel tien maanden. In de winter worden de vrouwtjes dus pas écht zwanger. Volgens de Engelse dassenonderzoeker Michael Clark is december dan ook een kritieke maand voor de dassenvrouwtjes. Er is steeds meer bewijs dat op dassenburchten die in december worden verstoord, minder jongen worden geboren.

Na ongeveer vijftig dagen, dus nog midden in de winter, komen de jongen veilig onder de grond kaal en blind ter wereld. Ze wegen dan ongeveer 100 gram. Het grootste deel van het dassenleven speelt zich in deze tijd van het jaar dus nog meer onder de grond af dan in het zomerhalfjaar. Enerzijds houden de dassen vanwege een verminderd voedselaanbod en het koudere weer een zogenaamde winterrust, anderzijds moet het vrouwtje ook haar jongen beschermen. Diep onder de grond liggen ze in een speciale kraamkamer, in een dikke laag nestmateriaal dat in de herfst is verzameld. De hoeveelheid nestmateriaal per kamer kan oplopen tot circa 15 kilo.

Op de tekening van Peter Twisk is te zien hoe zo’n dassenburcht er onder de grond ongeveer uit moet zien. Er zijn diverse kamers die met elkaar verbonden zijn via een gangenstelsel. Meestal liggen de kamers niet verder dan 1,5 meter onder het maaiveld, maar er zijn, bij bouw- en graafwerkzaamheden bij de aanleg van bijvoorbeeld nieuwe woonwijken, ook tunnels en kamers teruggevonden op 4 meter diepte. Vanuit de ondergrondse kamers lopen soms smalle ventilatieschachten recht omhoog naar de oppervlakte.

De burchtcomplexen kunnen vooral in situaties waar voldoende ruimte is enorm groot worden. Een mooie anekdote daarover wordt beschreven in het boek Badger van Timothy Roper. In 1976 dacht een zevenkoppig team ongeveer twee dagen nodig te hebben om een dassenburcht op te graven en in kaart te brengen. Uiteindelijk werden na twee dagen nog een paar mensen opgetrommeld en was men uiteindelijk nog zes dagen bezig. De burcht had 16 ingangen, 57 kamers en de lengte van het gangenstelsel was in totaal 310 meter. In totaal was er 25 ton grond door de dassen vergraven. Ga er maar aan staan!

Jaar van de das

De Zoogdiervereniging en Das&Boom hebben 2015 uitgeroepen tot Jaar van de Das. Kijk voor meer informatie op www.jaarvandedas.nl.

Tekst: Aaldrik Pot, Zoogdiervereniging
Illustratie: Peter Twisk uit het boek De Das
Foto: Mark Zekhuis, Saxifraga (leadfoto: das)