Invasieve walnootboorvlieg nu ook gevonden in Nederland

Bericht uitgegeven door EIS Kenniscentrum Insecten [land] op [publicatiedatum]

In de jaren 1990 werd de exotische Noord-Amerikaanse walnootboorvlieg voor het eerst gemeld uit Europa. Het ging toen om lokale vestigingen in Italië en Zwitserland en met relatief beperkte schade in de notenteelt, vooral in Italië. Zo’n 15 jaar later begon de soort aan een opmars en is inmiddels gemeld uit verschillende landen in Europa. In Duitsland zijn sinds 2008 diverse aantastingen geconstateerd en dit najaar is ook de eerste aantasting van een walnotenboom in Nederland vastgesteld.

De walnootboorvlieg (Rhagoletis completa) komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en wordt daar beschouwd als een milde schadesoort op walnoot (Juglas regia) en zwarte noot (Juglans nigra). De larven leven van het vlezige deel van de bolster (mesocarp) en niet echt van de noot zelf. De bolster verkleurt zwart en verslijmt, de resten drogen op de noot op en maken deze minder aantrekkelijk en verlagen de commerciele waarde. Omdat de walnotenteelt in Europa geen groot commercieel belang heeft en de walnootboorvlieg relatief eenvoudig te bestrijden is wordt deze soort in Europa niet meer als een quarantainesoort beschouwd.

Op 21 september jongstleden werden enkele aangetaste walnoten aangetroffen in een tuin in Helden, Limburg. Dit is de eerste vondst in Nederland. In 2014 is er op verschillende plekken een monitoring uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, dat leverde toen niets op.

Naast Rhagoletis completa is er nog een tweede soort walnootboorvlieg opgedoken in Europa: Rhagoletis suavis. In 2012 werd deze soort gevonden in walnoten in Brandenburg, Duitsland. De larven van beide soorten zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Dus welke soort het daadwerkelijk betreft die in de Nederlandse walnoten zijn gevonden zal aan de hand van de adulten of met behulp van DNA moeten worden vastgesteld. De Nederlandse exemplaren worden momenteel opgekweekt, dus mits dat lukt kan vanaf juni volgend jaar bevestigd worden om welke soort het gaat.

Overigens is dit niet de enige bedreiging waaraan de Nederlandse notenbomen blootgesteld worden. Naast deze beide walnootvliegen die vooral de vruchten aantasten is in 2013 ook een nieuwe schimmelziekte opgedoken die beide boomsoorten aantast: Duizendkankerziekte. Deze ziekte wordt verspreid door bastkevers en veroorzaakt vergeling en verwelking van bladeren en takken, die daarna afsterven. De bomen sterven dan binnen 2 tot 4 jaar af. Deze ziekte is nog niet in ons land vastgesteld. In Nederland is er nauwelijks sprake van notenteelt, maar staan wel op diverse plaatsen monumentale notenbomen. Vooral in dorpen en steden.

Waarnemingen
Meldingen van aangetaste noten (het liefst met bewijs van larven erin) kunnen doorgegeven worden aan EIS. Stuur hiervoor uw waarnemingen per email door aan eis@naturalis.nl met foto van de noten en of larven en een adres of postcode van de standplaats van de boom.

Tekst: John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten & Rob Schaareman
Foto’s: Rob Schaareman; Luca Mazzon; Marko Riedel, LEFL (Landesamt für Ländliche Entwicklung, Landwirtschaft und Flurneuordnung, Brandenburg, Duitsland)