Zeer schadelijke Japanse kever vestigt zich in Zuid-Europa

Bericht uitgegeven door Biocontrole Onderzoek en Advies, Insect Consultancy en Wageningen University [land] op [publicatiedatum]

Voor het eerst is de gevreesde Japanse kever op het vasteland van Europa aangetroffen, in de Noord-Italiaanse gebieden Lombardije en Piemont. Deze quarantaine-soort is in de Verenigde Staten, na introductie in het begin van de vorige eeuw, een van de belangrijkste insectenplagen geworden. Daar wordt hij op zo’n 300 plantensoorten aangetroffen met voorkeur voor soorten als berk, linde, appel, druif, roos, kers, tomaat, maïs en gras. Vanwege het grote aantal planten dat vanuit deze Italiaanse gebieden via de handel naar Nederland komt zonder controles is het niet onwaarschijnlijk dat de Japanse kever zich in Nederland gaat vestigen. Natuurliefhebbers, fruittelers, groenbeheerders en boomkwekers dienen extra alert te zijn.

In Italië werd de Japanse kever (Popillia japonica) vorig jaar voor het eerst waargenomen door een natuurliefhebber waarna hij werd aangetroffen op diverse wilde planten en landbouwgewassen. Aangezien het een quarantaine-soort is werd het gebied direct na ontdekking onder gecontroleerd toezicht geplaatst. Er werden vele parende kevers aangetroffen. Een vrouwtje zet gemiddeld 40 tot 50 eitjes af in het seizoen. Eitjes worden afgezet aan wortels van planten (meestal grassen). In warmere klimaten duurt de ontwikkeling van ei tot kever slechts 1 jaar. In koelere klimaten komt soms een tweejarige ontwikkeling voor.

Aangezien de eerste vindplaats vlakbij twee vliegvelden ligt is het vermoeden dat ze via het transport van planten Italië zijn binnengekomen. In de VS zijn ze waarschijnlijk in 1912 per schip binnengekomen waar ze in de wortels van irisplanten zaten. De Japanse kever heeft zich in de VS en Canada zodanig uitgebreid dat het een zeer ernstige plaag is geworden in de landbouw, de sierteelt en in tuinen. Volgens het Handboek grasveldinsecten werd al lang gevreesd voor het verschijnen van deze kever op het Europese vasteland. In de '50-er jaren hingen er al waarnemingsvallen op Schiphol. Er werden toen geen kevers waargenomen.

Herkenning
Op het eerste gezicht lijkt de Japanse kever op een rozekever (Phylloperta horticola) of de kleine julikever (Anomala dubia). Ze zijn niet groot, ongeveer 8 tot 11 milimeter. Echter de Japanse kevers hebben de onmiskenbare witte haarborstels aan de zijkanten van hun lijf. Zie de foto's voor de verschillen.

De volwassen Japanse kevers veroorzaken een kenmerkende schade aan de bladeren. Ze vreten alle zachte delen weg behalve de nerven. Naast bladeren vreten ze ook aan bloemen (rozen zijn erg geliefd bij deze kevers) en er zijn ook meldingen van vraat aan fruit. De larven van deze kevers (engerlingen) kunnen enorme schade toebrengen aan grasland aangezien ze zich te goed doen aan de graswortels. In 2008 zijn ook meldingen geweest van schade aan maïs. Een ander voor deze soort karakteristiek kenmerk is dat ze een aggregatieferomoon produceren waardoor ze gezamenlijk massaal vreten.

Risico’s voor Nederland
De klimaatomstandigheden in Nederland zijn geschikt voor overleving van de Japanse kever. In het verleden zijn veel uitheemse insecten Nederland binnen gekomen via handelstransport. Omdat er geen grenscontroles op importen binnen Europa meer plaatsvinden is de kans aanwezig dat de Japanse kever ook in Nederland zal aankomen met alle schade van dien. Tot nu toe is hij nog niet in Nederland aangetroffen maar met de vestiging in Italië, op maar ruim 600 kilometer afstand, en veel uitwisseling van plantmateriaal en vakantiegangers is het voor natuurliefhebbers, fruittelers, boomkwekers en groenbeheerders zaak alert te zijn. Indien er kevers worden gezien die op de rozekevers lijken maar witte haarborstels aan de zijkant van hun lijf hebben vragen wij om goede foto’s van de exemplaren te maken, de locatie te noteren en de foto’s op te sturen naar: natuurkalender@wur.nl. We roepen iedereen die in het recente verleden een foto van rozekevers gemaakt heeft om nog eens te kijken of er witte haarborstels op de zijkant van het lichaam zitten. Wie weet zit hij al in ons land.

Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Henk Vlug, Insect Consultancy; Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies
Foto's: Silvia Hellingman; A.H. Baas, Saxifraga; Bruce Marlin, Wikimedia Commons