Bastaard modderkruipers ontdekt in Nederland

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON [land] op [publicatiedatum]

Deze zomer is bij genetisch onderzoek ontdekt dat er in Nederland naast de kleine modderkruiper ook hybride kleine modderkruipers voorkomen. Deze “bastaard modderkruipers” zijn ontstaan uit kruisingen tussen de kleine modderkruiper en twee soorten uit Zuid-Oost Europa.

De “nieuwe soort” is ontstaan door hybridisatie tussen de kleine modderkruiper (Cobitis taenia), C. elongatiodes en C. taniatica. De bastaarden zijn triploïd, wat inhoudt dat ze van alle drie de oudersoorten één kopie van het genoom hebben. De voortplanting van deze hybride is bijzonder: de visjes zijn vrouwelijk en klonen zichzelf. Dit kunnen ze echter niet helemaal alleen; voor de activering van de ontwikkeling van de eicel hebben ze wel een spermadonor nodig. Daardoor kunnen de hybriden alleen voorkomen op plaatsen waar ook oudersoorten aanwezig zijn. De eerste waarneming van deze hybride is gedaan in het Binnenveld bij Wageningen.

Nieuw of over het hoofd gezien?
De hybride kleine modderkruipers lijken sprekend op de gewone kleine modderkruiper. Het is daarom de vraag of ze al lang in Nederland aanwezig zijn of dat het gaat om een recente kolonisatie vanuit het Donaustroomgebied. In opdracht van Bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit zullen RAVON en Datura de herkomst dit najaar onderzoeken. Hiervoor wordt gekeken naar de verspreiding van de hybriden over Nederland. Wanneer het om recente kolonisatie via de Donau gaat is dit terug te zien in het verspreidingspatroon (geïsoleerde plaatsen niet bereikt). Daarnaast zal onderzoek worden gedaan in museumcollecties om zo te kijken of er tussen lang geleden verzamelde kleine modderkruipers al hybriden waren.

Herkenning
Het onderzoek zal zich daarnaast richten op de herkenning van de hybriden in het veld. Doordat de hybriden zo sterk lijken op de oudersoorten, is herkenning vooralsnog alleen mogelijk op basis van genetisch onderzoek. Gekeken zal worden of er bruikbare kenmerken gevonden kunnen worden waarmee in het veld de aanwezigheid van hybriden kan worden vastgesteld.

De resultaten van het onderzoek zullen in het voorjaar van 2016 worden gepresenteerd.

Tekst: Jelger Herder, RAVON & Kees van Bochove, DATURA
Foto: Jelger Herder, RAVON