De rol van de wolf in de natuur

Bericht uitgegeven door ARK [land] op [publicatiedatum]

Wolven zijn sinds vorig weekend weer terug in de Nederland. En niet zo maar terug, nee overdag en voor iedereen zichtbaar! Nou ja, voor eventjes dan. Na 4 dagen liep de jonge wolf weer terug naar Duitsland om ook daar een spoor van waarnemingen achter te laten. Toch treuren we niet over dit ‘verlies’. De verwachting is immers dat er de komende jaren meer wolven deze kant op komen. Net zo lang totdat ze ook blijven en hier jongen krijgen. Over de voordelen van deze imposante dieren voor de natuur maakte ARK tekenaar Jeroen Helmer onderstaande prachtige tekening. Het resultaat is voor iedereen gratis te downloaden.

Bewoner van natuur- en cultuurlandschap
Ooit kwamen wolven in heel Europa voor, van het noorden van Zweden en Finland tot het Middellandse Zeegebied in het zuiden en van Engeland tot voorbij het Oeralgebergte in Rusland. Door jacht zijn ze in het verleden zeldzaam geworden, maar sinds wolven beschermd zijn in Europa keren ze langzaam overal weer terug. Inmiddels leven in bijna alle Europese landen weer wolven. Alleen de Benelux en Groot Brittannië lopen nog achter. Maar lang zal dat in de Benelux niet meer duren. Wolven blijken immers niet alleen in natuurgebieden te kunnen leven, maar ook in cultuurlandschappen. Zolang er maar genoeg te eten is en voldoende rust om jongen groot te brengen. Dat laatste vinden wolven in Duitsland in grote bosgebieden en op militaire oefenterreinen. De reeën en ander voedsel vinden ze juist vaak in cultuurland.

Wolven jagen in Europa vooral op reeën, herten, gemzen, steenbokken en wilde zwijnen, maar als die onvoldoende aanwezig zijn, dan lusten wolven ook wel een schaap of geit. Gelukkig kunnen we die laatste twee goed beschermen door ze achter schrikdraad te houden of kuddewaakhonden in te zetten. Dat laatste was eeuwenlang het gebruik in Europa, maar door 150 jaar afwezigheid van wolven zijn we het in West-Europa verleerd.

Sleutelrol
Wolven vervullen als toppredator een belangrijke rol in het ecosysteem. Dat blijkt onder andere uit onderzoek aan wolven in Yellowstone National Park in Amerika. Doordat wolven om de paar dagen voedsel nodig hebben, zijn er het hele jaar door kadavers in de natuur. Een heel scala aan aaseters in Europa profiteert hiervan, van talloze soorten aaskevers tot zeearend, rode wouw, vale gier of monniksgier. Zelfs wilde kat, boommarter, das en wild zwijn profiteren van de resten die wolven over laten.

Doordat wolven vooral zwakke dieren bejagen, worden er naast veel jonge dieren vooral oude en zieke gedood. Dat laatste houdt de hoefdierpopulaties gezond en het eerste voorkomt een al te sterk groei van hoefdierpopulaties. Hierdoor is er op plekken waar wolven leven minder vraat aan jong bos en krijgen jonge struiken de kans om op te groeien. Vooral op plekken waar er heel veel grazers zijn is de verwachting dat wolven een sterke invloed hebben op de hertenpopulaties en daarmee op het landschap. Niet voor niets worden de Oostvaardersplassen vaak genoemd als potentieel wolvengebied. Ze zouden er niet misstaan en het aantal edelherten waarschijnlijk flink verminderen en daarmee ook de jaarlijkse terugkerende forse wintersterfte. Indirect profiteren dan weer de wildlevende runderen en de paarden, die van hetzelfde gras rond moeten komen. Een Veluwe of Oostvaardersplassen met wolven zal zo een ander gebied worden waar de natuur weer een stukje completer is.

Roedeldieren
Wolven zijn sociale dieren die in roedelverband leven. Een roedel bestaat gewoonlijk uit een volwassen reu, een volwassen teef en hun nakomelingen. Met een leeftijd van 1 tot 2 jaar verlaten de jongen hun geboorteroedel en gaan aan de wandel op zoek naar een eigen territorium en partner. Dat kan over forse afstanden zijn: tot wel 1.000 kilometer en meer is door onderzoekers vastgesteld. Hierdoor kunnen zelfs jonge Poolse wolven naar Nederland trekken.

Duitse en Poolse wolven wegen 30 tot 50 kilo en hebben een schofthoogte tot 90 centimeter hoog. Frans/Italiaanse wolven zijn wat kleiner en lichter en Scandinavische weer wat zwaarder. Ze hebben per dag ongeveer 4 kilo voedsel nodig, dat vooral bestaat uit vlees en beenmerg. De maag en darmen laten ze meestal achter. Dat wordt weer door andere dieren opgegeten. De vacht van prooidieren wordt soms deels mee opgegeten, maar bij schapen wordt die juist zorgvuldig opzij getrokken en vermeden. Wolvenkeutels bestaan dan ook voor een deel uit haren en botresten van hun prooidieren. Die keutels worden vaak midden op bospaden gelegd om hun territorium te markeren. Zo is voor iedere wolf duidelijk dat dit stukje bos bezet is.

Bang voor mensen
Wolven negeren mensen of vluchten er voor weg. De wolf in Drenthe kwam soms wel dicht bij mensen, maar was toch ook voorzichtig naar mensen toe. De meeste wolven zijn echter veel schuwer en nemen al bij afstanden van 100 meter of meer de benen. Of sterker nog, ze horen ons aankomen en verstoppen zich goed. Mocht je een wolf tegen komen, schrik dan niet, probeer een foto te maken en prijs jezelf gelukkig! Wegrennen hoeft niet, maar afstand houden is beter. Dan kun je immers volop genieten van je waarneming. Menigeen zal jaloers op je zijn.

Wolven in Nederland
Om Nederland voor te bereiden op de komst van wolven is Wolven in Nederland gestart. Wolven in Nederland streeft naar een conflictarm samenleven met wolven. Wolven in Nederland is een samenwerking van Natuurmonumenten, ARK Natuurontwikkeling, FREE Nature, Koninklijke Jagersvereniging, IVN, IFAW, Studio Wolverine, Rewilding Foundation en de Zoogdiervereniging.

Meer informatie op de website of Facebookpagina van Wolven in Nederland.

Tekst en foto: Leo Linnartz, Wolven in Nederland
Afbeelding: Jeroen Helmer, ARK Natuurontwikkeling