Effecten honger in de natuur groot, maar slecht zichtbaar

Bericht uitgegeven door Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum] 

In de Nederlandse natuur vormt een lage beschikbaarheid of een slechte kwaliteit van voedsel steeds vaker een probleem voor dier- en plantensoorten. De verschillende manieren waarop voedselaanbod soorten beïnvloedt als sperwer, boommarter, hazelworm en pitrus werden onlangs behandeld tijdens het Natuurplaza symposium in Nijmegen. De effecten van voedseltekort blijken vaak groot, maar slecht zichtbaar in het complexe voedselweb van natuurterreinen.

Vorige week bezochten 150 natuurbeheerders, onderzoekers en beleidsmakers een symposium in het Natuurplaza in Nijmegen met als thema ’verhongering’.  De manieren waarop problemen met de beschikbaarheid van voedsel optreden zijn zeer divers. Een gemeenschappelijk punt echter is dat het voedselweb waarin de problemen optreden zo complex is dat de effecten van voedseltekort vaak slecht zichtbaar zijn.

Sperwers
Veranderingen in de beschikbaarheid van voedsel werken door in verschillende stappen. Dat geldt zowel voor de hoeveelheid voedsel, zoals voor mastjaren in een beukenbos in relatie tot muizen en boommarters, maar ook voor de voedselkwaliteit. Zo is voor bossen op droge zandgrond steeds duidelijker aan het worden dat chemische veranderingen in de bodem leiden tot effecten op sperwers, hoog in de voedselpiramide. Een tekort aan mineralen als gevolg van verzuring en een overschot aan stikstof leidt tot een veranderde voedselkwaliteit van eikenbladeren. Rupsen die hiervan eten kunnen minder vitamine B2 opslaan. Via zangvogels die de rupsen eten en zelf als prooi dienen voor roofvogels wordt dit vitamine B2-gebrek doorgespeeld naar sperwers, die hierdoor te kampen hebben met embryonale afwijkingen.

Honger of vetzucht
Niet alleen voedselarmoede, maar ook obesitas is in sommige natuurterreinen een probleem. De aanvoer en het beschikbaar komen van veel voedingsstoffen leidt tot een verlies aan planten- en diersoorten. Veel natte natuur in Nederland is behoorlijk voedselrijk en het op dieet zetten, door het verwijderen van nutriënten en het stoppen van nieuwe aanvoer, is noodzakelijk. Bijkomend probleem is dat door de opwarming van het klimaat steeds meer fosfaat beschikbaar komt, wat herstelmaatregelen bemoeilijkt.

Alle presentaties van het symposium zijn vanaf nu online te bekijken op de site van Natuurplaza. Natuurplaza is een samenwerkingsverband tussen Sovon, RAVON, Stichting Bargerveen, Zoogdiervereniging en Floron en is gehuisvest op de campus van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Tekst: Marijn Nijssen, Stichting Bargerveen
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga; Harvey van Diek, Sovon Vogelonderzoek Nederland; Lars Soerink, Vogelbescherming Nederland