Licht de zee al?

Bericht uitgegeven door Ecomare [land] op [publicatiedatum]

Tijdens de warme Pinksterdagen is het al gezien; het lichten van de zee! Schipper Richard van der Vis van de kotter TX21 zag het op 9 juni in de Waddenzee. De komende dagen zal er echter weinig van terecht komen. De temperatuur moet hoog zijn, de lucht donker met zo weinig mogelijk maanlicht en de zee rustig maar niet te vlak. Wanneer al die aspecten samenkomen heb je in de zomermaanden kans de blauwgroene flitsen in zee te zien die worden veroorzaakt door een microscopisch klein organisme, de zeevonk.

Ongrijpbaar spektakel
Niets is zo ongrijpbaar als zeevonk. Soms is het een klein randje licht op de golven, de andere keer lijkt het of de zee in vuur en vlam staat. Mensen die het geluk hadden dat te zien, omschrijven het als een ‘buitenaardse ervaring’. Alsof het lichten van de zee al niet wonderbaarlijk genoeg is, is het ook nog eens erg onberekenbaar. De omstandigheden moeten precies goed zijn en daarnaast is er een flinke dosis geluk nodig. Het is een kwestie van op het juiste moment op de juiste plek zijn. Gaan strandnachtwandelaars bij paal 17 op Texel helemaal uit hun dak bij het zien van duizenden lichtpuntjes in het zeewater en op het natte zand, grote kans dat er een paar kilometer verderop helemaal niets van te merken is. Zeevonk zie je dus niet op bestelling, maar juist die ongrijpbaarheid maakt het tot zo’n bijzonder fenomeen.

Afschrikwekkend
De lichtflitsen in de golven worden veroorzaakt door een pantserwier. Als dit algje heftig wordt bewogen zorgt een chemische reactie ervoor dat hij licht gaat uitstalen. Het oplichten is bedoeld om roofvijanden af te schrikken. Het ontstaat bij botsingen, dus wanneer het water te kalm is moet je zelf zorgen voor beweging. Lopen door het ondiepe water levert dan al een spectaculair effect. Bij te ruw weer gaat de zeevonk naar rustiger, dieper water en kun je het langs de kust dus niet zien.

Plant of dier?
Zeevonk is een eencellig plantje. Toch heeft deze alg dierlijke kenmerken. Het heeft geen bladgroen zoals andere planten en kan dus geen energie uit zonlicht halen. In plaats daarvan moet zeevonk andere organismen eten om te leven, zoals planktonplantjes en -diertjes en visseneitjes. Dit plantje lijkt dus meer op een diertje. Zeevonk wordt daarom ook wel een zweephaardiertje genoemd.

Warm weer
Bij hoge temperaturen komt zeevonk tot bloei en zijn er grote ‘wolken’ van in het zeewater aanwezig. Wanneer je op zoek bent naar het lichten van de zee moet je dus net geluk hebben zo’n wolk te treffen. Die wolken kun je overdag al zien, maar dan flitst het niet. Op plekken waar veel zeevonk is, is het zeewater zalmroze van kleur. Wanneer je ’s nachts naar die plek teruggaat en het licht van de maan de pret niet bederft, dan heb je kans dit flitsende spektakel zelf mee te maken. 

Meer weten?
In de encyclopedie van Ecomare kun je meer lezen over zeevonk.

Bron: Ecomare
Foto's: Hans Hillewaert; Ecomare; Ruud Koster
Film: Richard van der Vis