Weer laag broedsucces in grootste kolonie visdieven West-Europa

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Op het opgespoten eiland ‘de Kreupel’ in het IJsselmeer zit de grootste kolonie visdieven van Europa: bijna 7000 paar. Helaas groeien er de laatste jaren maar weinig jongen groot. Bureau Waardenburg ontdekte hoe dat komt. In het IJsselmeer is te weinig spiering voor de visdieven. Daardoor zijn ze langer op zoek naar voedsel voor hun jongen die ondertussen, alleen in het nest, een makkelijke prooi zijn voor kokmeeuwen die in de buurt broeden.

Het opgespoten eiland ‘de Kreupel’ in het IJsselmeer herbergt de grootste kolonie visdieven van Europa, bijna een kwart van de totale Nederlandse populatie. Sinds 2003, tijdens de aanlegfase van de Kreupel, vestigde zich een kolonie visdieven op het eiland, nog tussen de graafmachines. Door import van naburige IJsselmeerkolonies en in beperkte mate vanuit de Waddenzee, namen de aantallen snel toe tot ongeveer 7000 paar in 2010. Dat zijn er heel veel, maar jammer genoeg brengen de visdieven de afgelopen jaren nauwelijks jongen groot. Bureau Waardenburg onderzoekt met ondersteuning van vogelringgroep de Kreupel en Staatsbosbeheer de oorzaken. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming.

Broedsucces visdieven
Het onderzoek beperkte zich in de eerste jaren tot het tellen van de broedpopulatie en ringen, maar vanaf 2009 wordt er ook gekeken naar de reproductie van de broedparen en naar het voedsel dat wordt aangeleverd aan de jongen. Na een paar succesvolle eerste jaren, bleken er in 2009 en 2010 nauwelijks jongen op te groeien. In 2011 en 2012 kelderde het aantal grootgebrachte jongen nog meer. Ook de conditie van de jongen was gedurende deze jaren ronduit slecht, wat op slechte voedselomstandigheden in het IJsselmeer duidde.

Omdat de kolonie op de Kreupel zo’n groot percentage van de Nederlandse populatie bevat, is het geboortesucces op De Kreupel belangrijk voor de hele populatie in ons land. Zeker nadat is gebleken dat een andere grote kolonie op Griend in de Waddenzee, al jarenlang te weinig jongen produceert om de populatie in stand te houden.

Problemen
Het hoofdvoedsel van visdieven in het IJsselmeer is spiering en met name in het jaar 2009 waren er sterke aanwijzingen dat er een tekort was aan spiering van het juiste formaat. De voedselsituatie is sinds die tijd in het IJsselmeer niet gunstig voor visdieven.

Maar er speelt meer. Vanaf 2010 ontstond de indruk in het veld dat stervende of dode jongen snel verdwenen. In het broedseizoen van 2012 is daarom een camera bij nesten geplaatst en het bleek dat de kokmeeuwen eieren en kleine jongen pakten. De vestiging van kokmeeuwen heeft zich in de loop der jaren uitgebreid en ze zijn nu op de zandige eilanden, die ingericht waren voor visdieven, overal broedend aanwezig. Beide soorten broeden door elkaar heen. Dit maakt het voor de kokmeeuwen eenvoudiger dan voorheen om jonge visdieven te vangen.

Vanwege het lage spieringgehalte moeten de volwassen visdieven langer op pad om voldoende voedsel te zoeken voor hun jongen. De jongen blijven langer alleen op het nest en zijn zo kwetsbaar voor predatie van de kokmeeuwen. Kortom, het tekort aan spiering van het juiste formaat op het goede moment en de predatie door kokmeeuwen zijn de factoren die het broedsucces van de visdieven op de Kreupel negatief beïnvloeden.

Tekst: Anne Voorbergen, Vogelbescherming Nederland en Jan van der Winden, Bureau Waardenburg
Foto's: Piet Munsterman, Saxifraga; Jaap Schelvis, Saxifraga