Risico natuurbranden: Blussers en beheerders samen op de bres

Bericht uitgegeven door Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum]

Met het huidige koude, droge winterweer en harde wind neemt het risico op natuurbranden sterk toe. Bij een natuurbrand is een goede samenwerking tussen natuurbeheerders en brandweer essentieel. Zowel de ‘rode’ als de ‘groene’ wereld is ervan overtuigd dat samenwerking een hogere kans op veiligheid biedt èn een lager risico op natuurschade. Een gezamenlijke roodgroene cursus gaat deze samenwerking intensiveren.

In grote delen van het land is code oranje, de op één na hoogste waarschuwing, afgekondigd vanwege het risico op natuurbranden. In de afgelopen weken gingen al enkele hectares bos- en natuurgebied bij Hoog-Soeren in Gelderland en in het Brabantse Leenderbos in vlammen op. Brandweer en natuurbeheerders moeten op dat moment intensief samenwerken om de schade te beperken. Om de samenwerking in de koude en warme fase te verbeteren is er nu een cursus ontwikkeld door ecologen van Stichting Bargerveen in samenwerking met de Landelijke Vakgroep Natuurbranden (LVN), de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) en het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Opdrachtgevers zijn het ministerie van Veiligheid en Justitie en het Ministerie van Economische Zaken.

Misverstanden
In het najaar van 2012 heeft een zeer succesvolle pilotcursus gedraaid met 11 ‘rode’ en 11 ‘groene’ deelnemers. Het uitwisselen van kennis en het gezamenlijk nadenken over de risicovolle gebieden levert aan beide kanten veel nieuw inzichten op en ook begrip voor elkaars belang en standpunten. Zo is een geleidelijke overgang van open terrein naar bos (een boszoom) voor een beheerder belangrijk voor de natuurlijke kwaliteit van een gebied. Vanuit de brandweer gezien kan hierdoor echter een ‘brandtrap’ ontstaan waarop het vuur van lage naar hoge begroeiing overslaat, met een grote kans op kroonvuur . Bij de brandweer is vaak niet bekend welk type natuur zich langzaam of niet herstelt van brand en dus (preventief) extra aandacht dient te krijgen bij brandbestrijding. Voor beide punten is vroegtijdig overleg tussen groen en rood noodzakelijk. Zowel de ‘ecologische zwaartepunten’ als de veiligheidsrisico’s zijn vooraf te bespreken en vast te leggen.

Gezamenlijk kennis ontwikkelen
Uit evaluaties van grote natuurbrandincidenten komt naar voren dat de lokale brandweer en natuurbeheerders elkaar vaak niet goed kennen. Meer kennis over natuur bij de brandweer kan grotere natuurschade voorkomen, terwijl door natuurbeheerders de risico’s van natuurbranden beter ingeschat kunnen worden. Door gezamenlijk intensief na te denken over preventieve maatregelen (bijvoorbeeld bereikbaarheid van natuurgebieden en het bepalen van de meest kwetsbare gebieden) kunnen grote problemen in de toekomst worden voorkomen.

Meer natuurbranden
Oncontroleerbare natuurbranden met grote gevolgen voor de veiligheid zijn een prominent en groeiend risico in Nederland. Redenen hiervoor zijn onder meer de opbouw van biomassa in natuurterreinen, klimaatverandering (verdrogingaspect) en de steeds grotere verwevenheid van natuur met gebruiksfuncties. Naast de gevaren voor mensen en vitale infrastructuur (bijvoorbeeld elektriciteit tussenstation) kan een oncontroleerbare natuurbrand ook grote schade aanrichten aan de flora en fauna in natuurterreinen. Het gezamenlijk ontwikkelen van preventieve maatregelen om natuurbranden te voorkomen staat nog in de kinderschoenen, maar is essentieel om risico’s te verminderen. Daarnaast vergt het voorkómen van schade aan terreinen op het moment dat er daadwerkelijk een brand optreedt nieuwe blusstrategieën en nieuwe technieken. Het gezamenlijk optrekken is een eerste essentiële stap om risico’s van onbeheersbare natuurbranden in de toekomst te verminderen.

Tekst: Marijn Nijssen & Bart Wouters, Stichting Bargerveen
Foto's: Rein de Waal; Jelzo, GFD-FD licentie