Is het een salamander of een hagedis?

Bij RAVON zijn we erg blij met alle waarnemingen want daardoor weten we steeds beter waar welke soorten voorkomen, en kunnen we ze beter beschermen. Veel mensen blijken echter het verschil (nog) niet te kennen tussen een hagedis en een salamander. Hagedissen en salamanders zijn totaal verschillende dieren. Toch is een vergissing wel begrijpelijk, want een hagedis (reptiel) en een salamander (amfibie) lijken uiterlijk veel op elkaar. Allebei hebben ze een langgerekt lichaam, een relatief brede bek, vier ongeveer even lange poten, tenen en een lange staart.

Amfibieën en reptielen worden altijd in een adem genoemd, maar toch hebben ze als diergroepen niets met elkaar te maken. Een vlinder en een vogel hebben allebei vleugels en kunnen allebei vliegen. Toch zijn dat ook compleet andere dieren. Als we de hagedis en de salamander van dichtbij bekijken, zijn de verschillen goed te zien.

De salamander heeft net als alle amfibieën een zachte, vochtige, dunne huid. Door die dunne huid kunnen ze in het water zuurstof opnemen. De huid zorgt ook voor bescherming, omdat ze door de huid stoffen kunnen afscheiden die bacteriën en schimmels doden. Die licht giftige stoffen zorgen er ook voor dat veel andere dieren salamanders, kikkers en padden niet erg smakelijk vinden. Maar op het land is die dunne huid gevaarlijk. De kans op uitdroging vormt een groot risico. Amfibieën zoeken op het land daarom vochtige plekken op en trekken naar hun voortplantingswater als het regent. Alle amfibieën, ook de salamander, maken voor hun voortplanting altijd gebruik van het water.

De hagedis heeft net als andere reptielen een harde, dikke huid met een pantser van plaatjes en schilden. Die beschermen de hagedis of slang tegen beschadigingen als ze door het dichte struikgewas, langs dorens en stekels lopen of over scherpe stenen kruipen. De huid beschermt ze ook tegen zonnebrand en uitdroging. Ze kunnen dus gemakkelijk hun lichaamstemperatuur op peil brengen door te zonnen zonder het risico van teveel vochtverlies. De huid biedt ook bescherming tegen bijtende of stekende kleine dieren. Teken kunnen alleen door de huid heen bijten op de zachte plekken onder de oksels van de poten. Reptielen, ook hagedissen, leggen hun eitjes, of krijgen hun jongen, op het land.

Duidelijke verschillen dus, maar je moet wel even door de knieën om de huid goed te kunnen bekijken. Rent het diertje dan heel snel weg, dan is het een hagedis. Als het stap voor stap weg waggelt, dan is het een salamander. Gemakkelijk toch?!

Tekst: Arnold van Rijsewijk, RAVONFoto's: Jelger Herder, RAVON, Digital Nature