Albino's in Vlaanderen: wie zijn ze, wat doen ze, waar leven ze?

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

Kleurafwijkingen bij amfibieën zijn fascinerend om zien en worden vaak goed gedocumenteerd. Eén van de bekendste kleurafwijkingen is albinisme. Maar hoe ontstaat dit juist? En welke albino’s werden er al in Vlaanderen waargenomen?

Albinisme is een gevolg van het ontbreken van melaninepigmenten in de huid en ogen. Het wordt veroorzaakt door een relatief zeldzame, genetische afwijking, waardoor een albino geen melanine kan aanmaken en dus volkomen pigmentloos is. De rode ogen en de roze huid worden veroorzaakt door de kleur van het bloed in het onderliggende weefsel.

Even meegeven dat de term ‘partieel albinisme’ - vaak gebruikt om gedeeltelijk witte of zeer licht gekleurde dieren aan te duiden - per definitie fout is. Bij een albino ontbreekt elk pigment, in alle delen van het lichaam. Je kan dus niet een beetje albino zijn, net zo min als je een beetje zwanger kan zijn.

Wanneer normaal gekleurde dieren een duidelijke tekening vertonen, blijft dit patroon ook bij albino’s aanwezig, doorgaans in witte, gele of rode kleuren. Zijn alle exemplaren met rode ogen albino’s? Neen. Sterke verdunningen van het pigment kunnen ook een rode oogkleur geven, doordat ze zorgen voor een reductie van melanine in het oog. In deze gevallen zal het oog echter nooit zo ‘bloedrood’ zijn al bij echte albino’s.
  
Albino exemplaren ondervinden vaak een grotere mate van agressie van normaal gekleurde soortgenoten en albino vrouwtjes worden soms door normaal gekleurde mannetjes niet als geslachtspartner herkend. Dit zou kunnen wijzen op ingebakken gedragspatronen, die ervoor zorgen dat binnen de verdere evolutie van een populatie bepaalde kleurafwijkingen niet verder worden doorgegeven.

 
In het laatste nummer van RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland) wordt een overzicht gegeven van alle gekende gevallen van kleurafwijkingen bij amfibieën in Vlaanderen. Mogelijk is dit overzicht onvolledig. Iedereen die kleurafwijkingen bij amfibieën in Vlaanderen vaststelt, kan die melden op onderstaand correspondentieadres (bij voorkeur vergezeld van foto's).

Tekst: Dominique Verbelen, dominique.verbelen@natuurpunt, Natuurpunt Studie
Foto's: Hugo Willocx, Norbert Huys, Bert Willaert, Ivan Bruneel