Herfst: de tijd van selectie bij sociale kuddes

Bericht uitgegeven door FREE Nature [land] op [publicatiedatum]

Runderen zijn erg sociale dieren, met een sterk kuddegevoel en onderlinge familie- en vriendschapsbanden. Bij FREE Nature leven runderen in sociale kuddes. In een sociale groep dieren worden elk jaar kalveren geboren. Dat betekent een jaarlijkse groei van de kudde van zo’n 20 tot 30 procent. De natuurgebieden groeien vaak niet mee met deze natuurlijke kuddeaanwas. Om voedselgebrek in de winter te voorkomen, worden de aantallen gereguleerd en is selectie noodzakelijk.

Met het aanbreken van de herfst is het weer tijd voor het invangen en selecteren van de kuddes. Op woensdag 3 oktober werd de kudde Rode Geuzen bij Slot Loevestein ingevangen, waarbij 12 dieren uit de kudde zijn gehaald.

Selectie in een sociale kudde vereist oog voor de natuurlijke kuddeopbouw. De kuddes hebben een hechte structuur, bestaand uit familie- en stierengroepen. Deze structuur is voor de dieren erg belangrijk: voor veiligheid en gebiedskennis. In een natuurlijke kudde komen dieren voor met verschillende leeftijden en geslachten, elk met hun specifieke rol. Oudere koeien hebben gebiedskennis, waardoor zij ook in de winterperiode voedselbronnen weten te vinden. Zij hebben ook de belangrijkste rol in het zorgen voor de nakomelingen, zowel het zogen als het opvoeden en overdragen van kennis. De fase van maternale zorg duurt zo’n twee tot drie jaar. Stieren verlaten daarna de familiegroep en sluiten zich aan bij de stierengroepen.

Maar ook oudere stieren hebben een belangrijke rol: zij voeden de jonge stieren op tot sociale dieren en bewaren zo de rust in de kudde. Met name bij de bronstperiode is dit essentieel. Wanneer een koe vruchtbaar is, wordt zij beschermd door de meest dominante stier. De jonge stiertjes maken geen kans en de dekking verloopt zonder problemen. Een volwassen stier kan echter maar vijf jonge stiertjes de baas. Zijn er meer jonge stiertjes dan de oudere stieren aan kunnen, dan kunnen er problemen ontstaan rondom de vruchtbaarheid. Afhankelijk van de grootte van de kudde zijn er dus ook meerdere volwassen stieren nodig.

Behalve het weghalen van dieren, is het herplaatsen in andere gebieden misschien nog wel belangrijker. Ook hierin zijn de sociale groepen bepalend. Een complete familiegroep zal zich gemakkelijker aanpassen in een nieuw gebied dan een groep zonder sociale band. Herplaatsen is echter niet altijd mogelijk. Soms zijn er dieren teveel, of zijn er andere redenen om een dier uit te selecteren. Dan worden de dieren geslacht en vermarkt als wildernisvlees.

Bij het selecteren is een goede, natuurlijke kuddeopbouw van belang. Met oog voor de sociale banden kunnen veel problemen worden voorkomen en kunnen ook in kleinere natuurgebieden volwaardige, sociale groepen runderen leven, met daarbij alle positieve effecten op het ecosysteem.

Tekst: Tanja de Bode, FREE Nature
Foto: Tanja de Bode, FREE Nature