Weilanden overspoeld door Zwartkopmeeuwen

Bericht uitgegeven door Vogelwerkgroep Noorderkempen [land] op [publicatiedatum]

Voor de geroutineerde vogelkijker vallen ze goed op met hun nasale, miauwende roep: Zwartkopmeeuwen. De naam verraadt het al. In tegenstelling tot de kleinere, bruingekapte Kokmeeuw, hebben Zwartkopmeeuwen een pikzwarte kop die, samen met de bloedrode snavel, fel afsteekt tegen het feeërieke, sneeuwwitte verenkleed. Deze soort met Mediterraanse roots heeft zich de laatste decennia stevig weten inburgeren en de aantallen pieken nu boven het noorden des lands.

Andere soort, ander verleden

In Engeland is de Zwartkopmeeuw (Larus melanocephalus) bekend onder de naam 'Mediterrane meeuw'. Sinds de jaren '90 echter, heeft de soort meer en meer het gematigde klimaat van West-Europa opgezocht en er zich gevestigd. Stevig gevestigd zelfs: het Antwerpse havengebied is een waar bolwerk geworden voor deze soort, niet alleen naar Belgische normen maar ook op West-Europees niveau. Nauwelijks 30 jaar geleden steeg de adrenaline nog gevoelig wanneer een exemplaar werd waargenomen in de Wezelse Heide bij Wuustwezel. Over het aantal Korhoenen dat er toen zat, werd met geen woord gerept. De Korhoenen zijn ondertussen uitgestorven in Vlaanderen, de Zwartkopmeeuw daarentegen kwam, zag… en overwon.

Elk jaar in maart verschijnen ze weer, maar niet altijd in even grote getale. Hun keuze van foerageergebied is afhankelijk van de plaats waar er in de haven wordt gebroed. Overdag verspreiden ze zich tot een dertigtal kilometer van de kolonie. Wordt er vooral gebroed op de linkeroever van de Schelde, dan tref je de grootste groepen aan ten zuiden en ten zuidwesten van Antwerpen, tot in Klein-Brabant en de Netevallei in de omgeving van Lier. Vestigen ze zich op de rechteroever, zoals dit jaar het geval is, dan overrompelen ze de Noorderkempen, van Ekeren/Stabroek tot in Hoogstraten en net over de Nederlandse grens: Wouwse Plantage, Nispen en Zundert-Achtmaal.

De Zwartkopmeeuwenroute

En dat zien we nu dus weer gebeuren. Momenteel verzamelen enorme aantallen zich dagelijks op de pas bewerkte weilanden tussen Kalmthout, Wuustwezel en Brecht. De uitgestrekte grasmonoculturen worden nu gemaaid, maar echt feest wordt het pas wanneer het op de dagen na het maaien fel of veel regent. De uitgestrekte landbouwvlaktes worden dan herschapen in frisgroene steppes met een overvloed aan voedsel. Eigen tellingen in de Noorderkempen, die nu sinds meer dan 30 jaar plaatsvinden, leverden vaak groepen van meer dan 100 vogels op. Zelfs totalen van 400 à 500 exemplaren waren niet echt zeldzaam. Die telrondes resulteerden zowaar in de uitstippeling van een erg betrouwbare Zwartkopmeeuwenroute; haast geen enkele vogel ontsnapt nog aan het notaboekje.

Alle records verpulverd

De laatste dagen lopen de velden echter over van het miauwende meeuwengeweld. Op 24 juni werd het bestaande record met een verdubbeling verpulverd: 1.300 Zwartkopmeeuwen deden zich tegoed aan het overvloedige voedsel. Dat schouwspel is te bekijken in de weilanden tussen Wuustwezel en Gooreind en tussen de Kalmthoutse deelgemeenten Nieuwmoer en Achterbroek. Hier alleen al zaten groepen van 430 en 600 exemplaren. We zijn nu echter ook getuige van een nieuw fenomeen: enkele honderden vogels jaagt de jongste weken vliegend op insecten boven het militair vliegveld bij Brasschaat. Dit was wel bekend van Spreeuwen en Kokmeeuwen, maar van Zwartkopmeeuw kenden we dit nog niet.

Klassiek is dan weer het ontbreken van juveniele vogels, vogels die dit jaar werden geboren. Die zoeken na het uitvliegen vrij snel de kust op en zakken verder af naar Noord- Frankrijk. Ook daar kan men zich dit jaar dus alvast voorbereiden op de komst van een hele horde miauwers. Laten we dus die Engelse naam veilig opbergen, het is onze Zwartkopmeeuw geworden.

Amerikaanse krenten in de pap

Al dat telgeweld vergt aardig wat inspanningen maar af en toe krijgt loontje zo zijn boontje. In 1987 leverde deze Zwartkopmeeuwenroute de eerste Franklins meeuw op voor de Benelux, ook één van de eerste Ringsnavelmeeuwen voor ons land viel deze regio te beurt. Verder is ook het bezoek van de Arctische Kleine burgemeester, broedvogel van Groenland en Canada, een eervolle vermelding waard. Zoiets houdt de waarnemer scherp.

Tekst: Dirk Symens, Natuurpunt Vogelwerkgroep Noorderkempen
Foto: Julien Dua en Dieder Plu