De-domesticatie in de praktijk: laatrijpheid

Bericht uitgegeven door FREE Nature [land] op [publicatiedatum]

Bij een succesvolle voortplanting in de natuur komt meer kijken dan het simpel werpen van jonge dieren. Als volwassen dier moet je zowel de kennis als lichamelijke eigenschappen hebben om te zorgen voor het nageslacht. Dit komt pas op latere leeftijd. Daarom selecteert FREE Nature actief op dieren die pas op latere leeftijd hun eerste jongen krijgen.

Laatrijpheid is een van de eigenschappen waar FREE Nature op selecteert binnen haar kuddes. De runderen en paarden doorlopen een proces van verwildering of de-domesticatie. Hiermee gaat FREE verder dan het puur inzetten van dieren voor begrazing. Onze dieren doorlopen een de-domesticatie route om uiteindelijk weer als echte wilde dieren te kunnen leven.

Paarden en met name runderen zijn eeuwenlang gedomesticeerd en ingezet voor productiedoeleinden. Dieren moesten snel opgroeien. Na het eerste kalf kwam de melkproductie op gang wat voedsel en later geld opleverde. Nieuwe kalveren zorgden voor een doorlopende productie van vlees. En alles liefst in zo groot mogelijke hoeveelheden. Melk en vleesproductie werden de standaard en door menselijke selectie en hoge kwaliteit voedering werden dieren op steeds jongere leeftijd geslachtsrijp.

Waar bij de landbouwhuisdieren veel geboortes kunstmatig met een keizersnede plaatsvinden, moeten de dieren in de vrije natuur dit zelf kunnen. Alleen al hierom is het van groot belang dat dieren volgroeid zijn wanneer ze hun eerste jongen krijgen. Dit zorgt voor een soepele geboorte. Ook kunnen volgroeide dieren al hun energie steken in de melkproductie: ze hoeven zelf immers niet meer te groeien. Dus hoe later vruchtbaar, hoe kleiner de kans op problemen bij de geboorte.

Wanneer dieren vroegrijp zijn, dat wil zeggen dat dieren al op jonge leeftijd gedekt worden en nakomelingen krijgen, selecteert FREE deze dieren bewust uit. Ook het leven onder natuurlijke omstandigheden helpt. In de wintermaanden is er minder voedsel beschikbaar en het wel beschikbare voedsel is van mindere kwaliteit. Dieren vallen af in gewicht waardoor de kans dat dieren al op jonge leeftijd tochtig worden afneemt.

FREE werkt al langer met de rassen Schotse Hooglander en Galloway; beiden doorlopen al meerdere generaties het proces van de-domesticatie. Vooral bij onze Schotse Hooglanders, die van oorsprong in schrale gebieden leven, zien we dat dieren pas op latere leeftijd hun eerste kalf krijgen. Bij de Galloways, een oorspronkelijk vleesras uit Schotland, zien we ook een trend dat door strenge selectie de dieren steeds later kalveren, al zijn ze nog niet zover als de Hooglanders. Rode Geuzen doorlopen deze selectie nog maar enkele jaren. Deze kruising tussen het Hollandse Brandrode rund, een dubbeldoelras, en de Frans Saler loopt langzaam in op de andere rassen. Maar zeker in de eerste jaren kwam het soms voor dat dieren al op zeer jonge leeftijd gedekt werden.

De komende jaren gaat FREE verder met de selectie op laatrijpheid als onderdeel van het proces van de-domesticatie.

Lees meer over de praktijk van de-domesticatie op de website van FREE Nature.

Tekst: Roeland Vermeulen en Esther Linnartz, FREE Nature
Foto: Roeland Vermeulen, FREE Nature