Eerste eileg van broedvogels nu te voorspellen

Bericht uitgegeven door SOVON Vogelonderzoek Nederland, De Vlinderstichting en De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

Het gezegde ‘In mei leggen alle vogels een ei’ kan officieel de prullenbak in. Onderzoekers hebben een model ontwikkeld dat voor vijfendertig broedvogelsoorten laat zien wanneer ze hun eerste ei leggen. Veel koolmezen, pimpelmezen, buizerds en boomklevers zullen de komende dagen hun eerste ei leggen, is de voorspelling. De verwachting van de verschillende vogelsoorten is vanaf vandaag te bekijken op Natuurkalender.nl en wordt dagelijks bijgesteld op basis van de weersverwachtingen.

De eerste eilegverwachting is ontwikkeld door SOVON Vogelonderzoek Nederland en De Vlinderstichting in het kader van Natuurbericht.nl en De Natuurkalender. De voorspellingen zijn gebaseerd op meer dan 200.000 nestwaarnemingen die gedaan zijn door een groot aantal vrijwilligers onder de paraplu van het Meetnet Nestkaarten van SOVON en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Op basis van neerslag, temperatuur en zonneschijnduur blijkt de eerste eilegdatum goed te voorspellen voor vijfendertig van de ruim vijftig broedvogelsoorten waarvan er voldoende waarnemingen waren. De eilegverwachting is een gemiddelde verwachting voor heel Nederland die gebaseerd is op de negendaagse weersverwachting voor De Bilt. De start van eileg kan van regio tot regio verschillen, van vroeger dan het landelijk gemiddelde in het zuiden van het land tot later dan het landelijk gemiddelde in het noorden. Er zijn alleen soorten opgenomen waarvan de verwachting een nauwkeurigheid van plus of min vijf dagen heeft.

In mei ….
… leggen alle vogels een ei. De eilegverwachting laat zien dat dit gezegde niet klopt. Dit jaar zal naar verwachting maar vijf procent van de vogelsoorten na 1 mei het eerste ei leggen. Van alle andere soorten beginnen de vroege vogels in de populatie ruim voor mei met het leggen van hun eieren. De eilegverwachting laat ook zien dat er bij veel vogelsoorten een grote spreiding zit in het moment van eerste eileg. Nadat op 19 maart tien procent van de wilde eenden het eerste ei gelegd had, zal het nog drie weken duren voordat de helft van de wilde eenden een eerste ei gelegd heeft. Bij spreeuwen zit er maar een week tussen. Dat spreeuwen hun eerste eileg veel meer op elkaar hebben afgestemd is te horen als op een bepaald moment in het voorjaar groepen jonge spreeuwen massaal uitvliegen en de graslanden bevolken om voedsel te zoeken.

Eerste koolmeesei
Aan het eind van de week zal naar verwachting vijf procent van de koolmezen haar eerste ei gelegd hebben. Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) vond het eerste koolmeesei al op donderdag 28 maart in een van de vele nestkasten op de Hoge Veluwe. Rond twintig april heeft de helft van de koolmezen haar eerste ei gelegd en in de eerste week van mei zullen vrijwel alle koolmezen hun eerste ei gelegd hebben. Naast de koolmezen zal een groot aantal vogelsoorten de komende week beginnen met het leggen van hun eieren. Hieronder zijn meerkoeten, buizerds, pimpelmezen, grutto’s, boomklevers en haviken.
Van de bosuilen hebben vrijwel alle individuen hun eerste ei al gelegd. Bosuilen zijn veruit de eerste broedvogels die een eerste ei leggen. Al in december zijn de eerste vogels begonnen.

Reeks natuurverwachtingen
De verwachting van eerste eileg volgt op een hele serie natuurverwachtingen die De Natuurkalender in samenwerking met De Vlinderstichting de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. Zo zijn inmiddels verwachtingen beschikbaar voor de bloei en bladontplooiing van planten, de vliegtijd van vlinders en libellen, de paddentrek, de start en duur van het pollenseizoen (Pollenplanner) op Allergieradar.nl en de tekenactiviteitverwachting. Deze natuurverwachtingen zijn een waardevolle bron van informatie voor natuurbeheerders, onderzoekers, natuurliefhebbers, artsen en hooikoortspatiënten. Zij kunnen hun activiteiten afstemmen op de voorspelling, wat kan leiden tot passender natuurbeheer, optimalisering van het veldwerk, gezondheidsmaatregelen en meer natuurplezier.

Tekst: Arnold van Vliet, Wichertje Bron en Lucie Vermeulen, De Natuurkalender, Wageningen University; Caspar Hallmann, Chris van Turnhout en Ruud Foppen, SOVON Vogelonderzoek Nederland; Michiel Wallis de Vries en Menno Venema, De Vlinderstichting.
Foto’s: Saxifraga: Martin Mollet, Piet Munsterman, Hans Boll