Zeer vroege appelbloesems en optimale bestuiving: lekkere appels

Bericht uitgegeven door Wageningen UR op [publicatiedatum]

De afgelopen twintig jaar bloeiden de appelbomen gemiddeld twee weken eerder dan daarvoor. Dit jaar staan ze zelfs zeer vroeg in bloei. Met het zeer warme aprilweer tot nu toe kunnen we rekenen op een zeer korte bloeiperiode. Tegelijkertijd zijn de bijen al massaal actief door het warme en droge weer. Door de intensieve bestuiving door insecten kunnen we dit jaar rekenen op vroege, smaakvolle en lang houdbare appels.

Dit jaar begon de bloei van appelbomen zeer vroeg. Alleen in 1990 en 2002 waren de appelbloesems nog vroeger dan dit jaar. Gisteren werd al in veel boomgaarden de volle bloei van de Elstar bomen bereikt. De warme januari en februari en de zeer warme april zijn hiervan de oorzaak. De vroege bloei sluit aan bij de trend van de afgelopen jaren. De appelbomen komen sinds 1990 gemiddeld op 22 april in bloei. Voor 1990 begon de appel gemiddeld bijna twee weken later met bloeien, op 3 mei. De gemiddelde temperatuurstijging van anderhalve graad in de eerste vier maanden van het jaar is voor 75 procent verantwoordelijk voor deze vervroeging. Dit blijkt uit een onderzoek van student Milieukunde Linda Rohnstock aan Wageningen University in het kader van De Natuurkalender. Het studentenonderzoek is begeleid vanuit de Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse, PPO Fruit, en Plant Research International (allen onderdeel van Wageningen UR). Voor het eerst zijn waarnemingen van de start en het einde van de bloei van appels van diverse locaties in Nederland gedigitaliseerd en geanalyseerd.

Zeer korte bloeiperiode
Naast de zeer vroege bloei van appels is het uitzonderlijke van dit jaar dat de duur van de bloei waarschijnlijk zeer kort zal zijn, erg gunstig voor de fruittelers. Normaal gesproken is bij een vroege bloei de kans op een lange bloeiperiode groter. Dit komt doordat de duur van de bloei voor een deel bepaald wordt door de hoogte van de temperatuur tijdens de bloei. Meestal is deze temperatuur bij vroege bloei wat lager. Het uitzonderlijk warme weer tijdens de bloei op dit moment kan de bloeiduur echter verkorten. De bloeiduur van appels in de periode 1955 tot en met 2010 varieerde zeer sterk per jaar en was gemiddeld 19 dagen. De temperatuurstijging in de afgelopen decennia heeft niet geleid tot een verlenging van de bloeiduur. In de zeer vroege jaren 1990 en 2002 bloeide appel respectievelijk 26 en 31 dagen. Het jaar met de kortste bloeiperiode tot nu toe was 2006. De appel stond toen maar elf dagen in bloei. Na de koude start van 2006 was mei zeer warm waardoor de bloemen snel uitgebloeid raakten. Dit jaar ontwikkelt de appelbloesem zich ook zeer snel, de gemiddelde start van de bloei van verschillende rassen ligt naar schatting op 14 april. Op 21 april stonden de appelbomen in volle bloei en naar verwachting zijn de appelbomen rond 27 april al uitgebloeid. Een verwachte bloeiduur van dertien dagen dus.

Lekkere appels bij goede bestuiving
In het onderzoek is ook bepaald wat de optimale vliegomstandigheden voor honingbijen zijn. Zij spelen een zeer belangrijke rol in de bestuiving van appelbloesem. De temperatuur moet daarvoor boven de twaalf graden Celsius liggen en de neerslag moet minder dan een halve millimeter per dag zijn; op dit moment zijn de omstandigheden dus optimaal voor de bijen, die dan ook massaal aan het bestuiven zijn geslagen. De bijen hebben het erg druk. Normaal gesproken volgen de appelbloesems na de bloei van kersen en peren. Nu overlapt de bloei van deze fruitbomen. De concurrentie tussen bomen om de bestuivers is in dit soort jaren hoog. Gelukkig staan er naast de bijenvolken van imkers ook veel wilde bijensoorten, hommels en andere vliegende insecten paraat om de vele bloemen te bestuiven. Ook de gaasvliegen doen daarbij goed mee, met als bijkomend voordeel dat gaasvliegenlarven plaaginsecten opeten.

Als de bloemen goed bestoven worden, vormen zich in de appels veel gezonde pitten. Deze pitten produceren bepaalde plantenhormonen die ervoor zorgen dat de appels meer mineralen en suikers aanmaken. Daardoor smaken de appels beter en blijven ze ook nog eens langer houdbaar.

De ontwikkeling van bestoven bloem tot volgroeide appel duurt tussen de 120 en 130 dagen. Naar verwachting zal de oogsttijd dit jaar eerder zijn dan voorgaande jaren en kunnen de extra lekkere, verse appels van eigen bodem rond half augustus geplukt worden.

Tekst: Arnold van Vliet, Linda Rohnstock en Fedor Gassner, De Natuurkalender, Wageningen University; Frank Maas, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit; Bram Cornelissen, Plant Research International. Alle organisaties zijn onderdeel van Wageningen UR.
Met dank aan Frans van Brandenburg, Vakgroepvoorzitter Fruitteelt van de Nederlandse Fruittelers Organisatie.
Foto’s: Ab Baas en Marijke Verhagen, Saxifraga