Jeneverbes voor een winterse wandeling
FLORONBericht uitgegeven door stichting FLORON op maandag 14 december 2009
Jeneverbes past bij de winter. De geheimzinnige struiken op eenzame heidevlakten lijken wel gemaakt voor de koude donkere dagen die nu eindelijk lijken te komen. Rond de laatste ijstijd waren ze hier veelvuldig aanwezig. Maar in onze tijd is het een zeldzame beschermde soort.
Jeneverbes is een tot enkele meters hoge struik of kleine boom met uiteenlopende groeivormen. Hij behoort tot de cipresfamilie, is tweehuizig (mannelijke en vrouwelijke planten) en heeft takken met stekende naaldvormige bladen. Opmerkelijk is dat de vruchten (bessen) pas in het tweede jaar rijp worden. De struik zelf kan vele tientallen jaren oud worden.
Jeneverbes mag zich verheugen in een ruime belangstelling. In Drenthe is een paar jaar geleden zelfs een speciaal Jeneverbesgilde opgericht. De zeldzaamheid en geheimzinnigheid die aan deze soort kleeft, draagt ongetwijfeld bij aan de populariteit. Maar ook de sterk aromatische bessen zullen een rol spelen. Ze verlenen smaak aan jenever en worden gebruikt bij de bereiding van verschillende gerechten.
Onderzoek aan de Wageningen Universiteit (1) bracht deze soort de laatste jaren opnieuw in de belangstelling. Daaruit bleek dat de vitaliteit van de nederlandse populaties hard achteruit zou gaan door gebrek aan kieming van jonge jeneverbessen. Gelukkig leverde vele waarnemingen in de daaropvolgende jaren een wat positiever beeld op.
Toch blijft het zinvol deze soort goed in beeld te houden en ook de populatieopbouw daarbij te volgen. Jeneverbes maakt daarom ook deel uit van het verspreidingsonderzoek van FLORON waarin we de actuele landelijke verspreiding van ruim 150 soorten in kaart brengen. Wie plannen maakt voor een winterse wandeling over heidevelden en stuifzanden mag voor onderweg zijn (digitale) notitieboekje dus meenemen. En een slok jonge jenever eventueel…
Tekst en foto's: Wout van der Slikke, FLORON
Voor meer informatie over het verspreidingsonderzoek van FLORON: www.floron.nl (onder ‘tellen’)
(1) http://www2.alterra.wur.nl/Webdocs/PDFFiles/Alterrarapporten/AlterraRapport465.pdf