Robuuste verbindingen kunnen knelpunten oplossen

Bericht uitgegeven door Alterra Wageningen UR op zaterdag 5 december 2009

Robuuste verbindingen leveren een belangrijke bijdrage aan de oplossing voor de problemen die ontstaan door klimaatverandering. Zij zijn in de meeste gevallen gepland op plaatsen waar “schuifknelpunten” liggen voor ecosysteemtypen, en zorgen er zodoende voor dat soorten kunnen meeschuiven met klimaatzones.

Een van de problemen met klimaatverandering is dat de zones waar een geschikt klimaat heerst voor bepaalde dier- en plantensoorten gaan verschuiven. Soorten kunnen dan alleen overleven als zij ‘mee kunnen schuiven’. Voorwaarde is dan wel dat het huidige verspreidingsgebied ruimtelijk verbonden is met het toekomstige leefgebied. Versnippering en fragmentatie van leefgebieden zorgen hierbij voor knelpunten. Die worden “schuifknelpunten” genoemd.

Voor 91 diersoorten, allemaal doelsoorten van het Nederlandse natuurbeleid, zijn met behulp van het kennissysteem LARCH de schuifknelpunten bepaald. Deze blijken over de gehele EHS voor te komen, en in alle ecosysteemtypen. Bij het zoeken naar oplossingen is niet alleen gekeken naar Nederland. Onderzoeker Willemien Geertsema: “De vraag is of het wel voor de hand ligt om voor soorten van een bepaald ecosysteemtype een ‘doorgaande route’ door Nederland na te streven, of dat je beter kunt kijken naar een route die aanhaakt op overeenkomstige ecosysteemtypen in het buitenland. Als dat laatste niet mogelijk lijkt te zijn, moet je proberen op regionale schaal in Nederland de ecosysteemtypen te versterken.”

	Moerasgebieden in Nederland en internationale aansluiting. Ook is de klimaatcorridor aangegeven.

Voor moerassen bijvoorbeeld zien de onderzoekers de oplossing in een doorgaande route door Nederland (een ‘klimaatcorridor’) die aanhaakt op riviergebieden in België en Duitsland. Daarvoor moeten binnen de Natte As in Nederland diverse schuifknelpunten worden opgelost. Bossen zouden verbonden moeten worden met overeenkomstige gebieden in België en Duitsland, maar een doorgaande route door Nederland ligt voor bossen niet voor de hand. Robuuste verbindingen die hier bijdragen aan het oplossen van schuifknelpunten zijn bijvoorbeeld het traject Veluwe - Utrechtse Heuvelrug, Drents Plateau - Reestdal en de Poorten van de Veluwe. Voor natte en droge heide is het van belang om juist regionale bolwerken te versterken, omdat een internationale route vrijwel onmogelijk lijkt.

De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat robuuste verbindingen inderdaad een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van schuifknelpunten, en dat de planning ervan tot op heden zodanig is dat zij inderdaad op de juiste plekken liggen.

Meer informatie over dit onderzoek is te vinden op www.kennisonline.wur.nl en in Alterrarapport 1886.

Tekst: Willemien Geertsema, Alterra Wageningen UR
Foto: Wieger Wamelink, Alterra Wageningen UR