Eindelijk Nederlandse naam voor de zadelgarnaal

Bericht uitgegeven door ANEMOON op zaterdag 11 juli 2009

Op de Nederlandse kust komen circa 20 soorten garnalen voor. Ongeveer de helft daarvan zijn algemene soorten die luisteren naar namen als veranderlijke steurgarnaal, roodsprietgarnaal en kreeftgarnaal. Maar er zijn ook meerdere zeldzame soorten die hier slechts zeer zelden worden waargenomen en waar alleen nog maar wetenschappelijke Latijnse namen aan zijn gegeven. Tot vandaag behoorde de zadelgarnaal tot deze laatste categorie. Het is nog steeds een zeldzame verschijning maar hij heeft nu tenminste ook een Nederlandse naam.

Pandalina brevirostris is de wetenschappelijke naam voor de kleine garnaal die vanaf vandaag de Nederlandse naam zadelgarnaal draagt. De garnaal komt bijna uitsluitend op de Noordwestelijke Europese kust voor. Hij is bekend van meerdere locaties rondom de Britse eilanden, de Noordzee en slechts enkele andere locaties van Zuid Noorwegen en de Duitse Bocht tot aan de Westkust van Frankrijk. Hij is bekend van de Noordzee, maar op het Nederlandse deel daarvan wordt hij slechts zelden gezien. Op de Nederlandse kust, Waddenzee en Zeeuwse Delta is het een uiterst zeldzame verschijning en dat is waarschijnlijk de reden waarom op het internet bijna geen informatie over deze soort is te vinden en hij tot nu toe nog geen Nederlandse naam had gekregen.

In juni 2009 hebben een Belgische en Nederlandse sportduiker tijdens een duik in de Oosterschelde bij Borredamme, ten westen van Zierikzee, op circa tien meter diepte één exemplaar van deze soort aangetroffen. Op dat moment was het voor hen nog een onbekende soort maar omdat er fraaie foto’s van zijn gemaakt kon hij zonder enige twijfel gedetermineerd worden als Pandalina brevirostris. De foto’s zijn waarschijnlijk de allereerste foto’s van een autochtoon Nederlands exemplaar dat in de vrije natuur onder water is gefotografeerd.

Een typisch kenmerk van dit circa 3 centimeter lange slanke garnaaltje is zijn rostrum;  de stekel op zijn kop. Het aantal tanden (7-8) op deze recht uitstekende stekel achter het oog en de korte punt met slechts drie tanden voor het oog zijn karakteristiek. Maar ook het chitine huidje op het middelste segment van zijn staart is opvallend van vorm. Aan de achterzijde zit een soort flap die het huidje van dit segment de vorm van een zadel geeft. Dat laatste kenmerk heeft ons geïnspireerd om deze soort voortaan met de Nederlandse naam “zadelgarnaal” door het leven te laten gaan.

Is de zadelgarnaal inderdaad een zeldzame Nederlandse soort? Het is een onopvallend klein garnaaltje. Er is slechts weinig van bekend en er zijn maar weinig met zekerheid gedetermineerde afbeeldingen van gepubliceerd op het internet. Mogelijk wordt hij daarom niet door garnalenvissers en sportduikers herkend en komt hij toch wat meer op onze kust voor dan tot nu toe is aangenomen? De toekomst zal ons leren of het hier inderdaad een zeldzame soort is: na deze publicatie is het wachten op de volgende waarneming begonnen.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt
Stichting Anemoon: www.anemoon.org