De gekroonde ringsprietslak is een blijvertje
Stichting ANEMOONBericht uitgegeven door ANEMOON op zondag 31 mei 2009
De eerste waarneming van de gekroonde ringsprietslak aan de Nederlandse kust stamt uit 1992. Pas sinds 1998 wordt deze fraaie en kleurrijke zeenaaktslak jaarlijks in kleine aantallen in de Oosterschelde aangetroffen. In de eerste vier jaar van deze eeuw leek het er op dat met steeds minder waarnemingen de soort hier niet ging overleven. Dit voorjaar worden er echter weer op meerdere plaatsen in de Oosterschelde gekroonde ringsprietslakken aangetroffen. Het lijkt er op dat het toch een blijvertje wordt, maar voorlopig nog wel als een schaarse soort.
De gekroonde ringsprietslak (Facellina auriculata) is een slanke zeenaaktslak die circa 4 centimeter lang kan worden. Het lichaam is wit met een lichtblauwe en roze gloed. Op de rug staan de lange papillen dicht opeen en in typische groepen (borstels) gerangschikt. De inhoud van de papillen is meestal rood tot bruinrood of paars met een transparante geleiachtige wand waar pigment met een kenmerkende blauwe gloed in zit. De koptentakels (sprieten aan de voorzijde van de kop) zijn langer dan de rhinophoren (tentakels boven op de kop). Deze rhinophoren bezitten lamelachtige structuren aan het uiteinde en bevatten daar een karakteristiek geel pigment. De gekroonde ringsprietslak voedt zich hoofdzakelijk met diverse soorten hydroidpoliepen, zoals de penneschaft.
Foto 1: Gekroonde ringsprietslak met eisnoer
In 1992 zijn in de buurt van Zierikzee in de Oosterschelde voor het eerst twee gekroonde ringsprietslakken aangetroffen. Sinds 1998 worden ze jaarlijks in zeer kleine aantallen in de Oosterschelde gevonden. Begin deze eeuw daalde het aantal waarnemingen echter weer. Gelukkig nemen de zeenaaktslakken de afgelopen jaren weer in aantal toe. Dit jaar zijn op meerdere duiklocaties in de Oosterschelde verschilllende exemplaren gezien, inclusief parende zeenaaktslakken en meerdere eisnoeren. Het lijkt er op dat ze zich hier voorlopig blijvend, zij het als schaarse soort, gevestigd hebben.
Foto 2: Parende gekroonde ringsprietslakken
Volwassen gekroonde ringsprietslakken worden uitsluitend in voorjaar en zomer aangetroffen. De rest van het jaar brengen ze als planktonisch larfje in het zeewater door. Het grote aantal waargenomen exemplaren van dit voorjaar zijn een aanwijzing dat zij de strenge winter goed overleefd hebben.
De gekroonde ringsprietslak is een soort die algemeen voorkomt op de Atlantische kust vanaf de Middellandse zee tot aan Noorwegen. De recente opkomst op de Nederlands kust is zeer waarschijnlijk te danken aan zowel de klimaat- als habitat veranderingen. Met dit laatste bedoelen we de veranderingen van een zanderige kust naar een kunstmatige rotskust door de aanleg van dijken, zeeweringen, de Oosterscheldekering en Zeelandbrug.
Alle Nederlandse waarnemingen komen tot nu toe uitsluitend uit de Oosterschelde. Het is onwaarschijnlijk dat ze ook in de Grevelingen of Veerse meer voorkomen. Maar op de Noordzee en in tenminste de monding van de Westerschelde zal hij hoogst waarschijnlijk ook aanwezig zijn. Helaas komen daar echter te weinig monitoringsgegevens vandaan dus laat de bevestiging daarvan nog op zich wachten.
Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt
Stichting Anemoon: www.anemoon.org