Snotolven met parasieten op parasieten
Stichting ANEMOONBericht uitgegeven op zondag 13 april 2008 door Stichting ANEMOON
Snotolven zijn vissen waarvan de mannetjes nu vanuit de Oosterschelde naar de Noordzee wegtrekken na hun eieren verdedigd te hebben. In de huid van snotolven blijken roeipootkreeftjes zich ingevreten te hebben. Op de roeipootkreeftjes zitten weer platwormen die eten van het huidslijm van de snotolf.Wie begint met sportduiken wil mooie vissen zien. Ook in Nederland kan dat. Ga nu in de Oosterschelde te water en mogelijk zie je dan de Snotolven (Cycloplterus lumpus) (zie Foto 1) wegtrekken naar de Noordzee. Het zijn mannetjes die hun eieren de afgelopen drie maanden fanatiek hebben bewaakt tegen ondermeer zeedonderpadden en krabben. De vrouwtjes waren na het leggen van eieren in februari al vertrokken, zich niet bekommerend om man en kroos.
Foto 1: Snotolf (Foto: PH van Bragt).
Snotolven zijn plompe, hoekig vissen, met benige knobbels op de huid, een stompe kop, een kleine bek en kleine ogen. De dieren kunnen wel tachtig jaar worden, maar worden doorgaans niet veel groter dan 30 centimeter. De dieren zijn groenachtig, maar mannetjes krijgen in de paartijd een oranjerode of soms roze buik. Opvallend is de grote zuigschijf onder aan de buik, waarmee de dieren zich stevig kunnen vasthouden aan een harde ondergrond. Dat is handig bij het bewaken van de eieren, die vaak op plaatsen met veel stroming worden afgezet.
Hoe vaker men gaat duiken, hoe meer men ziet en hoe gedetailleerder men gaat kijken. Een Snotolf is dan geen vis die zijn eieren bewaakt, maar een stilliggend landschap waar men van alles op kan ontdekken en waar men in detail foto’s van kan nemen. Zo kwam het dat duikers van Stichting ANEMOON parasieten vonden op de huid van Snotolven en bij het bekijken van de foto’s kon men vaststellen dat het ging om roeipootkreeftjes die zich hadden ingevreten in de huid van deze vissen (zie Foto 2).
Foto 2: Roeipootkreeftjes ingevreten in de huid van de snotolf (Foto PH van Bragt).
Maar na nog beter kijken viel op dat de roeipootkreeftjes , Caligulus elongatus, versierd waren met lange sliertjes. Dit bleken platwormen, Udonella caligorum, te zijn die zich ook voeden met het huidslijm van de Snotolf (zie Foto 3). Het is dus geen echte parasiet van de roeipootkreeftjes maar ook een parasiet van de Snotolf. Hij gebruikt het roeipootkreeftje alleen maar om zich stevig op te vestigen. Door het parasitisme van de roeipootkreeftje gaat de Snotolf ter plekke extra slijm produceren en daar maakt het platwormpje dankbaar gebruik van.
Foto 3: Platwormen op roeipootkreetjes die zich in de huid van een snotolf hebben ingevreten. Platwormen eten van het huidslijm van de snotolf (Foto: PH van Bragt).
Wie nu in de Oosterschelde te water gaat, kan dus niet alleen Snotolven zien, maar ook de meeliftende parasieten op parasieten.
Tekst: A.W. Gmelig Meyling en P.H. van Bragt Stichting Anemoon (http://www.anemoon.org).
Foto’s: P.H. van Bragt
Referentie: Faasse, M., 2005. De snotolf een dierentuin. Over Caligulus elongatus (Copepoda) en Udonella caligorum (Platyhelminthes, Monogenea). Het Zeepaard 65 (4) 123-127.