2010: ook jaar van de exotische biodiversiteit

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON op [publicatiedatum]

2010 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit. Ongeveer 40 procent van alle planten en dieren die nu op aarde leven zijn met uitsterven bedreigd. Ook in Nederland zijn de afgelopen decennia de nodige soorten verdwenen. Bij de amfibieën en reptielen, 23 Nederlandse soorten in totaal, konden we dit jaar maar liefst drie nieuwe soorten bijschrijven: de brulkikker, de springkikker en de Russische rattenslang. Reden voor een feestje?

Amfibieën en reptielen zijn langzaam migrerende soorten. Voor de meeste is een afgelegde afstand van een kilometer in een jaar al een enorme prestatie. In tegenstelling tot bijvoorbeeld vogels, vlinders en libellen, kennen wij dan ook niet het verschijnsel van zeldzame dwaalgasten en trekkers uit verre oorden. Je zou verwachten dat het optekenen van drie nieuwe soorten voor ons land bij RAVON reden voor een feest zou moeten zijn. Toch is dat niet zo. Het gaat namelijk om exoten, waarvan er één zelfs wereldwijd gesignaleerd staat, vanwege de grote risico’s die hij meebrengt voor de biodiversiteit! Het gaat om de Amerikaanse brulkikker waarvan dit jaar duidelijk werd dat de soort zich voor het eerst sinds twintig jaar weer voortplant in ons land. Over de risico’s van deze soort is geschreven in een eerder Natuurbericht.

De andere soorten waarvan in 2010 vondsten zijn gepubliceerd zijn de springkikker (Rana dalmatina) en de Russische rattenslang (Elaphe schrenkii). De eerste lijkt een tamelijk onschuldige nieuwkomer. Het is een bruingekleurde kikker die verwant is aan onze bruine kikker en heikikker. De springkikker komt in grote delen van Europa voor, onder meer in Duitsland en Frankrijk. De dieren zijn door een liefhebber in het nabije buitenland gevangen en in Zuidwest-Drenthe los gelaten. Ze blijken het er erg goed te doen. De populatie rond Vledder bestaat uit tenminste 1300 volwassen dieren. Deze informatie is te vinden in de dit jaar verschenen atlas van de amfibieën en reptielen in Drenthe (van Uchelen, 2010).

De Russische rattenslang is al enkele jaren geleden in het nieuws geweest. Hij werd gevonden nabij het Noord-Drentse Eelde. De laatste jaren was het stil rond de soort, maar in de bovengenoemde atlas is te lezen dat er rond Eelde tenminste honderd volwassen dieren van deze, tot meer dan 2 meter lang wordende, slang aanwezig zijn. De soort is niet giftig en voor mensen is er geen gevaar. Risico’s voor de inheemse biodiversiteit zijn niet bekend, maar het is voorstelbaar dat interactie met de eveneens in Noord-Drenthe voorkomende ringslang kan optreden.

Laat geen exoten los!
Bovenstaande voorbeelden laten zien dat bedoeld en onbedoeld exoten in onze natuur terecht komen. Ze kunnen op allerlei manieren een belangrijke bedreiging voor onze biodiversiteit vormen (predatie, overbrengen van ziekten, hybridisatie, concurrentie etcetera). Het is daarom van groot belang dat mensen die exoten houden als bijvoorbeeld huis- of tuindier of als biologische bestrijder in de glastuinbouw, zich zeer bewust zijn van de risico’s die met ontsnappen of loslaten samenhangen. Hoewel sommige exoten ogenschijnlijk niet voor grote problemen zorgen, horen ze niet in onze natuur thuis en is voorkomen beter dan genezen. Laat dus geen exoten los!

Tekst: Jeroen van Delft, RAVON
Foto: Jelger Herder, Digital Nature