Eikenprocessierupsen uit ei

Bericht uitgegeven door Kenniscentrum Eikenprocessierups [land] op [publicatiedatum]

In het zuiden van Limburg zijn op 5 april de eerste eikenprocessierupsen uit het ei gekomen. Ongeveer tien dagen eerder dan normaal, door de zeer warme maart. De snelheid van ontwikkeling ligt nu wel lager door de relatief lage temperaturen begin april. De overlast door brandharen wordt vanaf 15 mei verwacht.

Begin maart bleek dat voor de intense vorstperiode tot tien procent van de eitjes van de eikenprocessierups was uitgekomen op een locatie in Zuid-Holland. Dit was het gevolg van de zeer hoge temperaturen in december en begin januari. Het is niet waarschijnlijk dat deze rupsen het overleefd hebben, omdat er nog geen voedsel beschikbaar was.

Met het uitkomen van de eerste eieren in het zuiden van Limburg begint nu wel een nieuw eikenprocessierupsseizoen. Vooral voor beheerders van openbaar groen begint nu een periode waarin de rupsen bestreden worden op plaatsen waar overlast kan ontstaan. Het gaat nog wel een aantal dagen duren voordat ook in het noorden van het land de eikenprocessierupsen uit het ei komen, aangezien de temperatuur in het noorden beduidend lager is geweest. Het verschijnen van de rupsen valt mooi samen met de bladontplooiing van de zomereiken. In de zuidelijke helft van het land komen de eiken namelijk geleidelijk aan in blad, waardoor er voldoende voedsel voor de jonge rupsjes beschikbaar is.

Netwerk
Dit jaar kunnen we voor het eerst de verschillen in uitkomstdatum tussen zeven regio's in kaart brengen omdat het Kenniscentrum Eikenprocessierups een netwerk van professionals heeft opgezet, dat de ontwikkeling van de eikenprocessierups nauwgezet volgt (zie kaartje hiernaast). Naast het uitkomen van de eieren gaat zij melden wanneer de rupsen overgaan naar elk volgend larvaal stadium. De rupsen vervellen zich in totaal vijf keer. Als laatste wordt geregistreerd wanneer de eerste uitvlieggaten in de nesten te zien zijn. Dat is het moment dat de volwassen vlinders beginnen met de voortplanting.

Brandharen
Na de derde vervelling bereiken de rupsen het vierde larvale stadium. Dat is het moment waarop ze de beruchte microscopisch kleine brandharen krijgen die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. We verwachten dat ze rond 15 mei in dit stadium komen. Als het tot die tijd zeer warm is zal het moment tot een week naar voren schuiven. Half mei is ook het moment dat het publiek de rupsen gaat opmerken omdat ze dan beginnen met het maken van hun karakteristieke nesten. In deze nesten verblijven ze overdag. Aan het eind van de dag trekken ze in processie de boom in om van de bladeren te eten.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies; Henry Kuppen, Kuppen Boomverzorging BV; Jan Buijs en Ronald Jelsma, GGD Amsterdam; Henk Jans, arts Maatschappij en Gezondheid, Medische Milieukunde.
Foto: Henry Kuppen