Wegnemen bedreigingen natuur heeft aantoonbaar effect
Bericht uitgegeven door het CBS op [publicatiedatum]
Bedreigde soorten zoals zeehonden en purperslakken kunnen zich herstellen als wij de oorzaken van hun achteruitgang wegnemen. Dat blijkt uit een nieuw overzicht van het Compendium van de Leefomgeving met daarin een breed scala aan oorzaken van bedreigingen voor de natuur. Het overzicht is rijkelijk geillustreerd met statistische trends. Ondanks dat maatregelen op het gebied van wetgeving, beleid en beheer leiden tot herstel worden de meeste Rode Lijsten met bedreigde soorten steeds langer.
Door allerlei oorzaken is zowel de omvang van natuurgebieden als de kwaliteit van de natuur de afgelopen eeuw sterk afgenomen. Dit heeft geleid tot achteruitgang van populaties van veel soorten en in een aantal gevallen tot het verdwijnen van soorten uit Nederland.
Globaal zijn de meeste oorzaken wel bekend, zoals areaalverlies, versnippering, vermesting, verzuring, verdroging, verandering in beheer, verspreiding van milieugevaarlijke stoffen en klimaatverandering. Om voor de afzonderlijke soorten de precieze oorzaken van populatieveranderingen aan te geven, is een stuk lastiger.
Een nieuwe pagina op de website van het Compendium van de Leefomgeving geeft een globaal overzicht van mogelijke oorzaken van bedreigingen.
Herstel mogelijk
Uit veel indicatoren van het Compendium voor de Leefomgeving blijkt dat herstel mogelijk is als de oorzaken geheel of gedeeltelijk weggenomen zijn. Allerlei maatregelen op gebied van wetgeving, beleid en beheer hebben geleid tot herstel van populaties van bedreigde soorten. Zo hebben maatregelen op het gebied van lucht-, water- en bodemverontreinigingen de terugkeer van sommige soorten tot het oude populatieniveau mogelijk gemaakt. Verbod op PCB’s was gunstig voor zeehonden, verbod op aangroeiwerende verven voor herstel van de purperslakken en terugdringen van zwavel in de lucht leidde tot herstel van korstmossen. Dit zijn enkele voorbeelden die aangeven dat nationale en internationale wetten, richtlijnen en maatregelen gunstig zijn voor de bescherming van de natuur in Nederland.
Oorzaken vaak complex
De oorzaken van de veranderingen in de natuur zijn niet altijd te geven zonder gericht onderzoek. Veranderingen in de natuur zijn vaak een gevolg van een complex van factoren en factoren werken soms indirect, bijvoorbeeld: verdroging van veen leidt ook tot vermesting. Ook zijn oorzaak en gevolg soms in ruimte gescheiden, bijvoorbeeld: verdroging in het ene gebied kan leiden tot vermindering van kwel in een ander gebied.
Toch is in een flink aantal gevallen de (hoofd)oorzaak met een zekere waarschijnlijkheid aan te wijzen, omdat er een logisch verband is tussen oorzaak en gevolg. Bijvoorbeeld de warmere winters in Nederland en de komst van zuidelijke soorten.
Lengte Rode Lijsten
Ondanks de voorbeelden van herstel worden de meeste Rode Lijsten met bedreigde soorten steeds langer. Vooral een aantal specialistische soorten zit nog in de gevarenzone. Specialistische soorten zijn soorten die 'veeleisend' zijn met betrekking tot hun leefomgeving. Behalve het monitoren van deze soorten is het belangrijk dat onderzoek wordt gedaan naar de mogelijke oorzaken, zodat gerichte maatregelen mogelijk zijn.
Meer informatie
Tekst: Lodewijk van Duuren, CBS
Foto's: Rollin Verlinde, Zoogdiervereniging; A.W. Gmelig Meyling, CBS