Van wie zijn die eendenkuikens?

Niet elke eend is de bekende wilde eend. Er zwemmen bijvoorbeeld ook krakeenden, slobeenden en kuifeenden rond in Nederland. In juni kun je al deze soorten met kuikens tegenkomen. Er zijn echter wel behoorlijk grote verschillen in de timing van deze soorten. En als je een vrouwtjeseend met kuikens ziet zwemmen, moet je behoorlijk goed kijken om te zien met welke soort je te maken hebt.

Verschillen in de broedperiode

Het moment waarop deze eenden gaan broeden verschilt per soort. Wilde eenden zijn het vroegst. Ze leggen vaak half maart al eieren en verschijnen in april met kuikens. Als hun nest mislukt, kunnen vrouwtjes daarna opnieuw beginnen en dat betekent dat je ook later in het voorjaar nog wilde eendenkuikens kunt zien zwemmen. Maar de meeste jonge wilde eenden zijn in juni al volgroeid. Krakeenden beginnen gemiddeld 1,5 maand later met broeden (zie onderstaande figuur). De meeste leggen pas in mei en juni eieren en soms beginnen krakeenden pas in juli met een nest.

In open gebieden met sloten die ruigten langs de rand hebben, kun je tegenwoordig al evenveel krakeenden als wilde eenden vinden. Zo talrijk is de krakeend al geworden. De weelderige oeverbegroeiing is ook geschikt voor broedende kuifeenden. Die zijn ongeveer net zo laat met nestelen als de krakeend. Krakeenden en kuifeenden zijn 'late eenden': je kunt ze nog tot ver in juli met jonge kuikens tegenkomen. Bij de wilde eend is zo laat broeden echt uitzonderlijk.

Moeders met kuikens

Mannetjeseenden maken zich er makkelijk vanaf. Een deel van hen blijft het broedende vrouwtje bewaken, maar vaak zijn ze al vertrokken voordat de eieren uitkomen. Behulpzame mannetjes die helpen bij het begeleiden van de kuikens zijn een uitzondering. De vrouwtjes leveren veruit het meeste werk. Vrouwtjeseenden lijken veel op elkaar en de kuikens zijn ook niet gemakkelijk te onderscheiden. Daarom moet je goed op de kenmerken letten. Vrouwtjes van de wilde eend, krakeend en slobeend zijn vooral aan de hand van hun snavelvorm- en kleur te onderscheiden. Dit overzicht kan je daarbij helpen. 

De geelzwarte kuikens van wilde eend, slobeend en krakeend hebben bijna dezelfde kleurverdeling in het dons. Slobeendkuikens hebben een vrij donker lichaam en bovendien valt hun lange, brede snavel die over de ondersnavel valt al meteen op. Kijk dus goed naar de snavelvorm. Kuikens van wilde eenden en krakeenden verschillen als ze heel klein zijn nog nauwelijks in uiterlijk. Bij krakeenden wordt de vrij slanke, tweekleurige snavel in de loop van de weken duidelijk. Kuifeendkuikens zijn egaal bruin en daardoor makkelijker te herkennen. Het devies is: kijk bij twijfel vooral goed naar de moedereend. Die kwaakt zachtjes haar kuikens bij elkaar en ondertussen kun jij kijken welke soort het is en hoeveel kuikens er zwemmen. 

Kuikenteller: tel mee!

Naar kuikens kijken is niet alleen leuk, maar kan ook waardevol zijn voor onderzoek. Vanwege de sterke afname van het aantal broedende wilde eenden doet Sovon onderzoek naar deze soort. Daaruit blijkt dat er te weinig kuikens groot worden. Toch blijft het belangrijk om te volgen hoe het met kuikens gaat en of er bijvoorbeeld verbetering optreedt. 

Meer informatie

• Met kuikenteller.org kun je helpen en zelf kuikens melden. Niet alleen meldingen van wilde eenden zijn welkom, maar ook van krakeenden, waarmee het juist heel goed gaat.
• De resultaten van de kuikenteller lees je op de website van Sovon-onderzoeker Erik Kleyheeg. 

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Albert de Jong (leadfoto: slobeend met kuikens); Hans Gebuis; Hans Schekkerman
Figuur: SovonVogelonderzoek Nederland