Vlinders tellen is gezond

Een groep wetenschappers heeft in Groot-Brittannië enquêtes uitgezet onder de deelnemers aan de ‘Big Butterfly Count’. Dit is een vlindertelling waarbij iedereen wordt gevraagd in een periode van drie weken zoveel mogelijk plekken te bezoeken en daar een kwartier lang de vlinders te tellen. Dit doen we ook hier in Nederland bij de Tuinvlindertelling. In de UK gaat het echter niet alleen om tuinen, maar kunnen de tellingen overal plaatsvinden. Deelnemers kregen een vragenlijst direct na de telling en ook nog een keer drie weken erna.

Direct na de telperiode werd grotere verbondenheid met natuur, verminderde angst en een toename van opmerkzaamheid voor vlinders vastgesteld. Na drie weken bleek verbetering van het welzijn en het meer opletten op de natuur nog duidelijk aanwezig. Ook bleek bij veel vlindertellers dat ze sterke emotionele reacties hadden door die grotere verbondenheid met de natuur. Dat ging enerzijds om ‘negatieve’ emoties van verdriet en bezorgdheid over de afname van het aantal vlinders, maar ook om ‘positieve’ zoals optimisme en hoop. Deze laatsten uitten zich met name door het handelingsperspectief. Mensen zagen dat ze, met kleine aanpassingen in hun tuin bijvoorbeeld, al wel wat konden bereiken. Ook nam bij veel respondenten de wil toe om bij terreinbeheerders en gemeenten aan te dringen op aanpassingen in inrichting en beheer. Zo zien we dat ‘burgerwetenschap’, waarbij mensen worden gevraagd gegevens te verzamelen, niet alleen wetenschappelijke data oplevert, maar dat deelname hieraan ook direct effect heeft op hoe men zich voelt en hoe actief men is.

Ook in Nederland zijn veel vlinder- en libellentellers actief. Veel mensen geven dat wat ze tegenkomen tijdens hun wandelingen door via de invoerportalen Waarneming.nl en Telmee. Maar er zijn er ook die meewerken in de meetnetten. Zij tellen vaste locaties gedurende de zomer en het liefst jaar in jaar uit. Bij deze mensen merken we een sterke motivatie, ook omdat ze zien dat door hun gestructureerde tellingen, uitspraken gedaan kunnen worden over hoe het met vlinders en libellen gaat. De laatste jaren is er nog een derde methode die tussen de losse waarnemingen en het meetnet in zit: flextellingen. Deze houden in dat je een bepaalde tijd, vaak een kwartier, alle vlinders en/of libellen telt. Als je dit doet via de apps van ButterflyCount, LiveAtlas of transectmonitoring, dan wordt ook precies bijgehouden welke route is afgelegd. Daarmee komt er hele waardevolle informatie beschikbaar die weer kan worden ingezet voor behoud en herstel van de vlinders en libellen. En als je hieraan meewerkt is dat blijkbaar ook nog eens positief voor je gezondheid en je welbevinden, dus wat houdt je tegen?

Meer informatie

• Meer informatie over de meetnetten. 
• Meer informatie over de flextellingen.
• Het wetenschappelijke artikel Connection for conservation: The impact of counting butterflies on nature connectedness and wellbeing in citizen scientists.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting