Natuurjournaal 4 december 2023

In de winter zoeken veel vissen dieper water op, daar wordt het minder koud. Bittervoorns doen dat ook. ’s Zomers zie je deze voorntjes in kleine groepjes, bijvoorbeeld in sloten en vaarten. In de loop van de herfst en winter scholen ze samen op beschutte plekken, waar grote groepen van honderden of duizenden bittervoorns kunnen ontstaan. Het zijn kleine vissen – maximaal negen centimeter lang – met een fraaie, blauwgroene lengtestreep. Ze eten vooral plantaardig materiaal en kleine waterbeestjes, en houden dus van plekken met veel waterplanten. Het is een soort van ‘nat-Nederland’: ze komen vooral voor in Noord-Holland, Zuid-Holland en langs de grote rivieren.

Zelfs nu kan je ze nog zien: de witte bloemschermen van duizendblad. Als kleine kantwerkjes vormen ze een extra versiering in het berijpte groen. Duizendblad is een van de meest algemene planten van Nederland en weet overal wel een plek te vinden om te groeien. Ook in de stad in bloeiende bermen of tussen de straatstenen. Het is al eeuwenlang een cultuurvolger: waar mensen het land bebouwen, vindt ze goede groeiplekken. Maar de relatie is wederzijds. Vroeger werd ze als medicijn gebruikt om bloedingen te stelpen, en tegenwoordig is ze ook herontdekt als eetbare plant voor in soep of salade. Tot diep in de winter kun je bloeiend duizendblad tegenkomen. Pas in februari houdt ze het voor gezien, om nieuwe krachten te verzamelen voor het nieuwe bloeiseizoen in de zomer.

Tekst: Nienke Lameris, Nature Today
Foto’s: Kees Marijnissen, Saxifraga; Peter Meininger, Saxifraga