Gehoornde metselbij vestigt zich bij algemene tuinbijen

De telresultaten van dit jaar zijn extra interessant voor de bijenexperts. Nu dit burgeronderzoek voor de vijfde keer op rij wordt uitgevoerd, is het steeds beter mogelijk om trends in bijenpopulaties te zien. Variabelen die mogelijk invloed hebben, zoals het weer, kunnen worden uitgesloten. De bijenexperts gaan komende weken werken aan een volledige analyse, maar er zijn nu al een paar opvallende zaken te melden.

Invloed weer en klimaat op bijen

De gehoornde metselbij behoort ook dit jaar weer tot een van de meest voorkomende wilde bijen in de tuin. “Opvallend”, vindt bijenexpert Vincent Kalkman van Naturalis. “Deze soort was tien jaar geleden nog schaars in een groot deel van Nederland, maar is afgelopen jaren duidelijk toegenomen. Het lijkt er sterk op dat de gehoornde metselbij profiteert van het warmer wordende klimaat in ons land”, legt Kalkman uit. “De afgelopen jaren heeft de soort zich uitgebreid naar het westen en noorden van Nederland.”

Opmerkelijk is ook dat de honingbij weer op de eerste plek staat, maar in verhouding wel flink minder is waargenomen dan tijdens eerdere edities van de Nationale Bijentelling. Dit jaar is 25 procent van de waargenomen bestuivers een honingbij, ten opzichte van 35 procent vorig jaar. Mogelijk heeft dit te maken met een hogere sterfte in de winterperiode, veroorzaakt door het zachte en vochtige weer. “We gaan de telgegevens dan ook zeker vergelijken met de resultaten van de enquête die de Nederlandse Bijenhoudersvereniging dit jaar onder haar leden heeft gehouden”, vertelt Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur en bijenexpert bij Naturalis. “Alleen door informatie uit verschillende bronnen te combineren, kunnen we een goed beeld vormen van hoe het met honingbijen en wilde bijen in Nederland gaat.”

Hommels duiken onder

De aardhommel werd tijdens deze editie van de telling weinig waargenomen. De hommelsoort, die zowel in 2018, 2019 en in 2021 op plaats drie stond, bereikte dit jaar slechts de achtste plek. De bijenonderzoekers hebben een sterk vermoeden hoe dit komt: “In het vroege voorjaar zie je alleen hommelkoninginnen vliegen, die na de winter een nieuwe kolonie gaan stichten. Ze vliegen dan druk rond, eerst op zoek naar een muizenhol voor een nieuw nest, en vervolgens zoekend naar nectar en pollen voor het eerste nageslacht”, vertelt Kalkman. “Daarna brengen ze gedurende een vrij korte periode veel tijd onder de grond door, om daar voor het nieuwe nest te zorgen. We vermoeden dat de telling dit jaar voor de aardhommel precies met deze periode samenviel”, legt hij uit. “De aardhommels waren dus wel in de tuin, maar onder de voeten van de tellers.”

De bijentelling leeft in heel het land

Meer dan drieduizend mensen telden in het hele land bestuivers en dat is goed nieuws voor de wilde bij. Koos Biesmeijer: “Er waren minder tellers dan vorig jaar, misschien door de wind en start van de meivakantie, maar er is gelukkig weer een goede dekking over het land. Nu er vijf jaar geteld is, kunnen we steeds beter inzicht krijgen in verschillen tussen bijensoorten, tussen regio’s, of de stedelijke omgeving en het platteland. Maar om hier echt iets over te kunnen zeggen, moeten we de komende weken de gegevens goed bekijken.” Het online telformulier staat tot maandag 25 april open voor laatkomers. Kijk voor de actuele telresultaten op nationalebijentelling.nl/resultaten.

Bijen bedreigd, hulp is onderweg

De organiserende partners van de Nationale Bijentelling, LandschappenNL, IVN Natuureducatie, Natuur & Milieu en Naturalis Biodiversity Center geven advies aan iedereen die deze insecten wil helpen: van burgers tot bedrijven, scholen en gemeenten. De vraag naar advies groeit nu men zich steeds meer bewust wordt van het belang van bijen voor de biodiversiteit en de toekomst van ons voedsel. Vrijwel iedereen wil bijen helpen. En dat is en blijft hard nodig, want de wilde bijen en zweefvliegen hebben het moeilijk in Nederland! Beetje bij beetje maken we onze natuur, industrieterreinen, steden, tuinen en zelfs onze landbouwgebieden weer een paradijs voor bijen en voor andere planten en dieren.

Over de Nationale Bijentelling

De Nationale Bijentelling is een jaarlijks terugkerend onderzoek, georganiseerd door LandschappenNL, IVN Natuureducatie, Natuur & Milieu en Naturalis en uitgevoerd door burgers. Het onderzoek geeft wetenschappers inzicht in de trends van bijenpopulaties in Nederland. Door meer te weten te komen over de stand van de bijen in ons land, kan de bij beter worden beschermd. De bijentelling wordt georganiseerd in samenwerking met EIS Kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl.

Noot voor de redactie

Voor meer informatie over de Nationale Bijentelling kun je contact opnemen met Josien Schraverus van Naturalis Biodiversity Center, via josien.schraverus@naturalis.nl of 06 35112999. Beeldmateriaal is te vinden via deze directe link, bij gebruik graag onder vermelding van de bron.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Tjomme Fernhout (leadfoto: gehoornde metselbij); Naturalis