Bijzonderheden in de tuin(telling)

Wanneer we het over bijzonderheden hebben bedoelen we niet meteen zeer zeldzame vogelsoorten. Deze kunnen ook in de tuin verschijnen, maar dit gebeurt natuurlijk alleen bij hoge uitzondering. Dat is dus maar weinigen gegeven. Maar vogels kunnen ook bijzonder zijn, omdat ze normaal gesproken niet of nauwelijks in tuinen voorkomen.

Water- en moerasvogels in de tuin

Afgezien van tuinen met een vijver, zullen zich doorgaans maar weinig echte water- en moerasvogels laten zien in de bebouwde kom. Zo zijn er elf tuinen waar de roerdomp acte de présence gaf. En dan nog niet eens met name in de wintermaanden wanneer de vogels soms de rietvelden verlaten, maar vooral (gehoord?) in het voorjaar. ‘Collega-schuwe-rietreiger’ de purperreiger is maar liefst uit 25 tuinen gemeld, vooral in de omgeving van de Zuid-Hollandse en Utrechtse laagveengebieden waar zich bekende kolonies bevinden.

Iets minder spectaculair, maar daarom niet minder leuk, zijn de relatief veel (32) waterrallen die aan Tuintelling.nl werden toevertrouwd. Normaal gesproken lastig te zien, ze kunnen – vooral in het winterhalfjaar – in bíjna iedere tuin worden aangetroffen, ze zwerven dan namelijk rond. Hierbij moeten we overigens wel in ogenschouw nemen dat sommige tuinen aan een waterrijk gebied grenzen en de kans op dergelijke soorten daar groter is. Maar het blijven hoe dan ook buitenkansjes!

Bosvogels buiten het bos

Ook de ligging van tuinen in een bosrijke omgeving kan er – vooral op de zandgronden – voor zorgen dat typische bosvogels zich laten zien. Maar wanneer we kijken naar bosarme provincies in Laag-Nederland, dan worden bosvogels meteen een stuk bijzonderder. Met drie en zeven waarnemingen in evenveel tuinen in Zeeland en Zuid-Holland is de kuifmees er bijvoorbeeld een extreme dwaalgast. En ook ‘neef’ glanskop wordt nauwelijks buiten de bekende bosgebieden vastgesteld. Zeven tuinbezitters in Zeeland en 25 in Zuid-Holland mogen zich gelukkig prijzen met deze mees.
In Friesland en Flevoland zijn bosuilen weer bijzonder dun gezaaid, en dat wordt bevestigd door de 17 en 3 tuinen van waaruit ze werden doorgegeven aan Tuintelling.nl. Schuwe bosvogel bij uitstek de houtsnip is een bijzondere uitzondering op dit geheel. Want juist zij duikt regelmatig op in de bebouwde kom, vooral als het elders echt winterweer is: maar ook tijdens de trek in het najaar. En daar plukten tot nu toe 185 tuintellers de – toch wat zure - vruchten van (want vaak zijn de vogels niet in beste conditie).

Doortrekkers en wintergasten

Tijdens de jaarlijkse voor- en najaarstrek zijn veel vogels in beweging. Dat wil zeggen: ze zijn onderweg van A naar B. Hierbij moeten ze soms even uitrusten of bijtanken, en voor sommige vogels is een goed ingerichte tuin daartoe een geschikte locatie. Maar dan nog zijn waarnemingen van beflijster (zelfs 96 keer waargenomen), bladkoning (maar liefst 55 waarnemingen), Pallas’ boszanger (één), pestvogel (‘maar’ 36), hop (12 waarnemingen), witstuitbarmsijs (één) en kwartelkoning (toch nog twee) heel bijzonder te noemen!

‘Echte’ bijzonderheden

Héél af en toe duiken er ‘echte’ zeldzaamheden op in Nederlandse tuinen. De zogenaamde dwaalgasten. Vogels die zo zeldzaam zijn dat er zomaar honderden vogelaars op afkomen, als zij er lucht van krijgen. Dat laatste gaat normaal gesproken vaak wel goed, al vergt het soms wat logistiek. Het volgende lijstje is niet compleet, maar het geeft wel aan dat er veel mogelijk is. Want zo zijn er al eens zwartkeellijsters, haakbekken, oosterse tortels en notenkrakers waargenomen in stadstuintjes. En wat te denken van bijna mythische soorten als roodkeelnachtegaal, Baltimoretroepiaal of bruine lijster? Stuk voor stuk afgedwaald en uiteindelijk terechtgekomen in de mooie, groene tuinen van ons land. Vaak weten ze het daar trouwens wel te overleven, maar of ze ooit weer terugkomen in hun oorspronkelijke leefgebieden…?

En wie weet wat er op dit moment rondkruipt en –vliegt in onze tuinen? Want u heeft het kunnen zien: zeldzaam is een relatief begrip, en het kan ‘overal’ gebeuren. Dus mocht u zelf tot de gelukkigen behoren met zo’n bijzondere vogel in uw tuin? U kunt meedoen aan Tuintelling.nl. Meld het daar. Want ook een dergelijke verschijning is de moeite van het registreren waard!

Tekst: Gert Ottens, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Marc Scheurkogel (leadfoto: waterral); Tuintelling.nl