Wie heeft de grootste?

Mensen zijn trots als ze wat bijzonders doen, zien, vinden of hebben. Dat willen ze delen, al dan niet om een beetje op te scheppen. Om 'records' wereldkundig te maken en door anderen te laten breken, bestaat al sinds 1955 het wereldberoemde Guinness Book of Records (nu Guinness World Records). Dit staat jaarlijks vol met erkende menselijke verrichtingen en andere extremen. Records noteren en verbeteren kan gaan over alle onderwerpen. Ook over de natuur en ons eigen land. Hier en daar gebeurt dat al (hengelrecords van vissers bijvoorbeeld). Maar is het ook iets voor in ons land waargenomen zeedieren en strand-, land- en andere ongewervelden? Bijvoorbeeld voor de afmetingen van kwallen, slakken en krabben?

Record breken

We vroegen hier en daar wat rond. De reacties waren veelal positief. Bijzonderheden uit de natuur noteren kan leuk zijn. Denk aan het vastleggen van afmetingen van grote slakkenhuizen en tweekleppigen, krabben, kreeften, zeesterren en dergelijke. Tref je een extreem groot Groot tafelmesheft (Ensis siliqua) aan van 23 centimeter of meer, dan mag je dat een record noemen. Van dit lange, smalle schelpdier worden de schelpen standaard 20 centimeter. Een zeer grote zeekreeft of Noordzeekrab kan eveneens kanshebber voor de lijst zijn. Dat boeit strandwandelaars, maar ook de wereld van de visserij en musea. Records kunnen ook bestaan uit de lengte van bepaalde organen, of uit miljoenen-aanspoelingen van zeesterren, of nietige soorten als het Harig mosdiertje (Electra pilosa). De op 18 december 2021 op Ameland aangespoelde Maanvis (Mola tecta) leek met 198 centimeter even een kanshebber, maar brak niet het oude record van 13 december 1889 op hetzelfde eiland (223 centimeter lang en 273 centimeter hoog). Ook kwallen, zoals bijvoorbeeld de Zeepaddenstoel (Rhizostoma pulmo), kunnen als ze na de winter niet afsterven maar doorgroeien, afmetingen bereiken die zeker op een lijst thuishoren.

Delen

In Nederland kun je als vrijwilliger, hobbyist of verzamelaar op veel manieren met ongewervelden aan de slag. Voor wie gestructureerd land-, zee- en zoetwaterweekdieren en zeeorganismen waarneemt, zijn er Stichting ANEMOON en de Strandwerkgemeenschap. Ook andere instanties, zoals EIS, houden zich bezig met ongewervelden. Wie expliciet malacologisch bezig is (malacologie = studie van de schelpdieren) en bijvoorbeeld schelpen verzamelt, is lid van de Nederlandse Malacologische Vereniging. Naast verzamelen van collectiemateriaal, met de haken en ogen en bijbehorende gedragscodes, draait veel om het doen van waarnemingen. Zoeken, vastleggen wat je zag en dingen delen horen daarbij. Via sites als Verspreidingsatlas.nl en Waarneming.nl of direct via Facebook, Instagram en andere media wordt veel bijzonders wereldkundig gemaakt. Niet alles is waar (visserslatijn) of te bewijzen. Maar corrigeren en verbeteren zit ook in onze natuur. Statements als 'ik heb de grootste', 'zwaarste' of 'meeste' nodigen uit. Records zijn er om te worden gebroken.

Overleg

Ook uit overleg tussen ANEMOON en de NMV kwam met betrekking tot het bijhouden van Nederlandse recordcijfers een 'waarom niet?' naar voren. Er bestaat overigens internationaal – ooit begonnen in het land van 'the biggest', de Verenigde Staten – al sedert decennia voor schelpen een 'Registry of World Record Size Shells' van met name tropische schelpen. Jammer genoeg is dat een betaalsite; wie iets wil weten moet betalen. Het nu hier geopperde intitatief is heel anders, meer recreatief bedoeld. Het richt zich vooral op eigen land, met nadruk op strandvondsten en zeeongewervelden, waaronder uiteraard ook de zeeweekdieren en meteen ook de land- en zoetwaterweekdieren vallen. Maar ook grote maten van zeesterren, krabben en noem maar op mogen erop worden gezet.

Er wat van vinden

Dit record-breaking-idee is nu nog pril, eenvoudig en niet al te overdreven serieus. De gedachte sommige 'records' vast te leggen, zien we als stimulans om gedetailleerd te kijken en verbeteringen te doen (records te breken). Het is ook koren op de molen van mensen die graag met taal spelen: 'Wie vindt de grootste Kleine alikruik?' of 'Noem een overtreffende trap bij onze huisjesslakken' (antwoord: een mini-dwergpuntje). Je kunt daarover praten, maar je kunt ook gewoon met iets beginnen. Zo'n eerste beginnetje is al gemaakt. Die experimentele lijst is te bekijken op de website van Stichting ANEMOON en kreeg als (werk-)naam: 'Begin es boek met records'  (rijmgrap naar het Guiness-boek).
Wie daar wat van denkt mag het laten weten. En vooral: wie aanvullende record-brekende info heeft, heel graag!

Denk je de grootste te hebben? Geef het door!

• Doorgeven kan via anemoon@cistron.nl en via de Nederlandse Malacologische Vereniging

Tekst: Adriaan Gmelig Meyling en Rykel de Bruyne, beiden Stichting ANEMOON
Foto's: I. van Lente (leadfoto: groot exemplaar van de Noordzeekrab (Cancer pagurus), aangespoeld op Terschelling. Geen record, voor zover bekend); Jeannette Nobel; Alie Postma