Nachtvlinders zijn een zeer soortenrijke en diverse groep en vormen als zodanig een belangrijk onderdeel van de Europese fauna. Ze worden aangetroffen langs kusten en op bergtoppen en van de Middellandse Zee tot de subarctische regio's en dragen bij aan belangrijke ecosysteemdiensten, zoals bestuiving van planten en recycling van nutriënten. Nachtvlinders zijn vaak zeer gespecialiseerde organismen, afhankelijk van een of enkele voedselplanten. Ze zijn ook vaak gebonden aan bepaalde habitatstructuren en een specifiek (micro)klimaat. In verschillende Europese landen is een afname van de populatie geconstateerd en in sommige gevallen ook gekwantificeerd. Valtonen en anderen meldden in 2017 een dramatisch tempo van achteruitgang van nachtvlinders en een sterke verarming van nachtvlindergemeenschappen in Hongarije. Antao en anderen meldden in 2020 dat de overvloed aan nachtvlinders in Finland was afgenomen, hoewel de soortenrijkdom wel was toegenomen. In het Verenigd Koninkrijk concludeerden Bell en anderen in 2020 dat de nachtvlinders daar in 47 jaar met 31 procent waren afgenomen in een reeks habitattypen.
Informatie over biodiversiteit en ook over het voorkomen en de trends bij nachtvlinders is van cruciaal belang om zowel mondiale als Europese doelstellingen op het gebied van milieubescherming te bereiken. De kennis is slechts beperkt aanwezig en ook nog eens slecht toegankelijk. Door dit project moet daar verandering in komen. Op Europees niveau stelt de EU-biodiversiteitsstrategie duidelijk als doel om de achteruitgang van bestuivers in heel Europa tegen 2030 om te buigen, via het EU-natuurherstelplan en het EU-bestuiversinitiatief. Dit laatste is in 2018 door de Europese Commissie gelanceerd om de kennis over wilde bestuivers te verbeteren, in het bijzonder de oorzaken en gevolgen van hun achteruitgang in Europa. Nachtvlinders maken deel uit van deze groep.
De visie van de Europese Rode Lijst is om betrouwbare informatie te produceren over de status van de biodiversiteit die beschikbaar is om het werk van natuurbeschermers, wetenschappers, planologen, beleidsmakers en anderen te ondersteunen. Gegevens op de Rode Lijst worden voornamelijk gebruikt als indicatoren van biodiversiteitstrends op soortniveau, maar kunnen ook worden geëxtrapoleerd voor gebruik als indicatoren van trends op habitat- en ecosysteemniveau. Met dit nieuwe project over nachtvlinders, dat wordt gefinancierd door de Europese Unie, zullen experts werken aan het beoordelen van de regionale status van alle inheemse soorten macro-nachtvlinders die in Europa aanwezig zijn en aan een selectie van soorten micro-nachtvlinders. Het project is gestart in april 2021 en loopt naar verwachting tot maart 2024.
Neem voor meer informatie contact op met het IUCN-secretariaat in Brussel.
Tekst: Sarine Barsoumian, IUCN & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling (leadfoto: groot avondrood)