PWN ontdekt in 2020 opvallend veel nieuwe soorten in het duin
PWNMeer bezoekers betekent meer zicht op het duinleven
Boswachter van PWN Wouter Bol: "We zagen dat het totale aantal waarnemingen sterk is gestegen. Het is dus heel waarschijnlijk dat de nieuwe soorten al langer in het gebied voorkwamen, maar dat ze nu pas zijn ontdekt." PWN zag het totaal aantal ingevoerde soorten op pwn.waarneming.nl in een jaar tijd stijgen van 4170 naar 5041 soorten. Waarschijnlijk was er door lockdowns en andere coronamaatregelen voor vaste vrijwilligers en onderzoekers meer tijd beschikbaar om in de natuur te zijn en tellingen te verrichten. Wat is er zoal ontdekt?
Havikarend en vale gier
Afgelopen jaar ontving PWN twee wel heel bijzondere overnachtende gasten in het Noordhollands Duinreservaat. Ter hoogte van Bakkum verbleven zowel een havikarend als een vale gier. De ringbaan van Castricum vestigde daarnaast een mooi record met drie blauwstaarten in één jaar. Dit was uitzonderlijk, aangezien er in de afgelopen decennia gemiddeld één blauwstaart per jaar werd gezien.
Nieuwe vlindersoorten tonen aan dat het klimaat warmer wordt
Ook op nachtvlindergebied werden speciale vondsten gedaan. Er werden maar liefst drie soorten macronachtvlinders gevonden die nog niet eerder in Nederland waren aangetroffen. Twee daarvan, de sierlijke haarbos (Ochropleura leucogaster) en het zuidelijke eikenuiltje (Dryobota labecula), werden door boswachter Luc Knijnsberg gespot tijdens een nachtelijke ‘smeerronde’. Beide soorten komen normaal gesproken voor in het zuiden van Europa. De derde gevonden soort was de bandstipspanner* (Idaea degeneraria).
Het warmer wordende klimaat speelt waarschijnlijk een steeds grotere rol in de opkomst van nieuwe soorten in ons land. Naast deze twee in Nederland nieuwe zuidelijke nachtvlindersoorten werden ook de late eikenmineermot (Ectoedemia quinquella) en de sabelsprinkhanendoder (Sphex funerarius, een graafwesp) voor het eerst in het gebied aangetroffen. Beide soorten verspreiden zich al een aantal jaar in noordelijke richting en vestigen zich op steeds meer plekken in Nederland.
Voor typische duinbijen bleek 2020 een gunstig jaar
Voor duinafhankelijke bijensoorten bleek 2020 een gunstig jaar. Er werden relatief veel kustbehangersbijen (Megachile maritima) waargenomen, waarbij ook regelmatig de parasiet de grote kegelbij (Coelioxys conoidea) tevoorschijn kwam. De grote kegelbij maakt niet zelf zijn nest, maar legt zijn eieren in het nest van de kustbehangersbij. Voor zijn voortplanting is deze bij dus afhankelijk van het voorkomen van zijn gastheer.
Hete bombardeerkevers
Dankzij de zoekinspanningen van een aantal experts werden meer dan honderd nieuwe soorten kevers vastgesteld in het Noordhollands duinreservaat en de Kennemerduinen. In de duinen bij Heemskerk werd onder andere de grote bombardeerkever aangetroffen. Deze soort dankt zijn naam aan het chemische afweermechanisme dat in gang wordt gezet bij bedreiging of irritatie. Daarbij komt gas vrij met een temperatuur van rond de honderd graden Celsius, dat met een serie plofjes naar buiten wordt geperst.
Hoge biodiversiteit
Het Noordhollands Duinreservaat en de Kennemerduinen omvatten samen slechts 0,18 procent van het landoppervlak van Nederland en dat maakt de enorme biodiversiteit extra bijzonder. Van het totaal aantal in Nederland waargenomen vogelsoorten, komt maar liefst 66 procent ook hier in de duinen voor. Hetzelfde geldt voor nachtvlinders. Daarnaast is 63 procent van de plantensoorten, 59 procent van de libellensoorten, 46 procent van de dagvlindersoorten en 48 procent van alle sprinkhaansoorten die in Nederland voorkomen in deze gebieden te vinden.
*Over de bandstipspanner is recentelijk een publicatie uitgekomen. Meer informatie is te lezen in Entomologische Berichten: A. Wijker (2021). De bandstipspanner Idaea degeneraria (LEpidoptera: Geometridae) nieuw voor de Nederlandse fauna. Entomologische Berichten 81(3), pp. 115-116.
Tekst: Myrthe Fonck, Wouter Bol en Jade Hurkmans, PWN
Foto's: Victor, Flickr (leadfoto: vale gier); Myrthe Fonck, Flickr; Jürgen Mangelsdorf, Flickr