Een mannetjes balkankamsalamander lead

Waarom zijn de eitjes van de kamsalamander gedoemd te sterven?

Naturalis Biodiversity Center, Universiteit Leiden
20-MRT-2021 - Natuurlijke selectie zorgt er normaal gesproken voor dat dodelijke mutaties in het DNA zoveel mogelijk verwijderd worden. Toch gaat er in de natuur af en toe wel eens wat fout. Watersalamanders van het geslacht Triturus (de kam- en marmersalamanders) vertonen zo’n extreme situatie: de helft van hun eitjes komt niet uit door een genetische afwijking die al miljoenen jaren geleden geëvolueerd is.

Dat de helft van de eieren van Triturus watersalamanders nooit uitkomt, is een fenomeen dat al twee eeuwen geleden is beschreven. Vandaag de dag staat dit fenomeen bekend als ‘chromosoom 1 syndroom’. Wetenschappers van Universiteit Leiden doen in samenwerking met Naturalis onderzoek naar het DNA van deze salamanders om te achterhalen waarom de helft van de eieren het niet overleeft.

Uitgebreide paringsdans

Chromosoom 1 syndroom is een evolutionair raadsel. Manon de Visser, één van de onderzoekers, legt uit waarom: “Een watersalamandermannetje ontwikkelt tijdens het broedseizoen een mooi prachtkleed en verleidt onder water het vrouwtje door middel van een uitgebreide paringsdans. Het vrouwtje legt vervolgens haar eieren stuk voor stuk en met precisie: ze pakt ze zorgvuldig in tussen de blaadjes van waterplanten. Beide ouders investeren dus veel energie in de voortplanting. Als je dan bedenkt dat de helft van die eitjes al bij voorbaat gedoemd is te sterven, snap je hoe bizar dit syndroom eigenlijk is. Je verwacht niet dat zoiets inefficiënts ooit heeft kunnen ontstaan.”

De helft van de eieren van de kam- en marmersalamander ontwikkelt zich normaal, terwijl de andere helft halverwege de embryonale ontwikkeling stopt met groeien en niet uitkomt

Onlogisch verschijnsel

In het onderzoek ligt de focus op het achterhalen hoe deze erfelijke ziekte nu precies werkt, maar ook op de vraag: hoe heeft zo’n nadelige eigenschap toch kunnen evolueren? Waarschijnlijk zijn de salamanders in een evolutionaire val gelopen: natuurlijke selectie plant niet vooruit en kan daarom een eigenschap selecteren die op de korte termijn voordelig is, maar op de lange termijn dramatisch blijkt uit te pakken. De wetenschappers introduceren het fenomeen in een recent verschenen artikel in het vakblad van RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland).  

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Manon's DNA talk 1: een vreemd salamandersyndroom (Bron: Naturalis Biodiversity Center)

Meer informatie

Tekst: Manon de Visser en Ben Wielstra, Leiden Universiteit en Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Micheal Fahrbach (leadfoto: een mannetje balkankamsalamander (Triturus ivanbureschi) verleidt met zijn prachtkleed en paringsdans vrouwtjes tijdens het broedseizoen)
Film: Naturalis Biodiversity Center

  

  

Laatste berichten

Zie ook