Drie living labs om samen de biodiversiteit te leren herstellen

Living Lab B7, zo heet het initiatief in de Bollenstreek officieel. Die zeven B’s staan voor met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek. Het NIOO leidt het Lab. "We gaan in Living Lab B7 met lokale partners werken aan een duurzame natuurinclusieve bollenteelt met meerwaarde voor landschap én telers," legt projectleider Wolf Mooij van het NIOO uit. En daar kijkt hij naar uit!

Kennisketen-breed

Herstel van de biodiversiteit in het landelijk gebied, dat is het uiteindelijke doel van een speciaal programma binnen de Nationale Wetenschapsagenda van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Hierbinnen zijn nu dus drie zogenoemde living labs gehonoreerd om duidelijk te krijgen welke maatregelen echt werken in de praktijk.

“Doen, leren en beter doen,” noemt het Deltaplan Biodiversiteit dat, de inspiratiebron voor deze labs. Denk daarbij aan samen maatregelen nemen, de effecten meten met gerichte ‘indicatoren’ en daarna met aangepaste maatregelen de resultaten verder verbeteren. Enzovoorts. Zo heb je daadwerkelijk, en sneller, succes.

Bonte verzameling

In ieder lab werken straks onderzoekers, bedrijven en maatschappelijke groepen samen. Het onderwerp heeft sociale, economische en ecologische kanten. Voor het Bollenstreek-lab betekent dat een verzameling van organisaties die net zo bont is als het lokale landschap in het voorjaar. "Living Lab B7 is een initiatief van NIOO-KNAW, Radboud Universiteit en HAS Hogeschool,” verduidelijkt Mooij.

Daarnaast zijn er nog dertig andere organisaties bij betrokken, zoals een agrarisch collectief, een hoogheemraadschap, de Keukenhof en een plaatselijke vereniging voor natuurbescherming. "Samen dragen we niet alleen bij aan de doelstellingen van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, maar ook aan die van Nationaal Park Hollandse Duinen én de Greenport Duin- en Bollenstreek."

Tot op de bodem

Onderzoeksvragen die het Living Lab B7 stelt, zijn onder andere welke bestaande en nieuwe technische aanpassingen in de bollenteelt leiden tot biodiversiteitsherstel. Mooij voegt toe: “Hoe kunnen deze technieken bedrijfseconomisch rendabel gemaakt worden? En welke landschappelijke aanpassingen en herinrichtingen leiden tot biodiversiteitsherstel? Ook de rol van partnerschappen komt aan bod.”

In de Ooijpolder komt een living lab voor het rivierengebied, gecoördineerd door de Radboud Universiteit in het nabijgelegen Nijmegen. Ook daar is het NIOO bij betrokken. Onderzoeker Wim van der Putten gaat in de Ooijpolder naar herstel van de bodembiodiversiteit kijken. Divers bodemleven zorgt voor gezonde grond en daarmee voor een goede basis voor de rest van de biodiversiteit. Dit is niet erg zichtbaar voor de meeste mensen, maar daarom niet minder belangrijk. Bodemschimmels en -bacteriën vormen dan ook een van de indicatoren voor de living labs.

Landelijke aanpak

Nu is het niet de bedoeling dat de drie labs versnipperd op hun eigen ‘eilandje’ bezig gaan met het herstel van de biodiversiteit. Samen ontwikkelen ze een integrale aanpak om de vertaling naar ‘ecologische winst’ te kunnen maken. Het komende halfjaar worden de drie toegekende living labs daarom aaneengesmeed tot één groot project, in nauwe afstemming met het Deltaplan en het Ministerie van LNV. Begin 2021 gaat het dan echt van start.

Voor de drie brede consortia van kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties is de komende jaren in totaal ruim 4,3 miljoen euro beschikbaar – medegefinancierd door het ministerie. Zo kunnen ze een voortrekkersrol gaan vervullen. Het streven is namelijk dat een brede set van vergelijkbare living labs ontstaat: representatief voor alle landschappen van Nederland en te vertalen naar alle mogelijke praktijksituaties voor het behoud van biodiversiteit in het landelijk gebied – inclusief de realisatie van kringlooplandbouw.

DE DRIE LEVENDE LABS

• Living Lab Ooijpolder: opschalen van een succesvol socio-ecologisch experiment voor biodiversiteitsherstel 
  De Ooijpolderregio in het rivierengebied is een voorbeeld van een landschap waar natuurlijke elementen al gedeeltelijk zijn hersteld. Dit NWA Living Lab project onderzoekt de achterliggende processen die verantwoordelijk zijn voor de verkregen resultaten en begeleidt nieuwe initiatieven gericht op bestendiging en opschaling van de regionale successen.
  Projectleider: Prof. dr. Hans de Kroon, Radboud Universiteit
  
  
• Living Lab Alblasserwaard: naar een biodiverse, productieve, leefbare waard
  Het Nederlandse veenweidegebied is de meeste biodiversiteit kwijtgeraakt. Dit project gaat de negatieve trend omkeren door te onderzoeken welke beheermaatregelen biodiversiteit versterken, hoe deze onderdeel kunnen worden van verdienmodellen (boeren, overheden, NGOs) en hoe boeren en andere partijen in beweging kunnen komen om biodiversiteit te versterken.
  Projectleider: Prof. dr. Koos Biesmeijer, Naturalis/Universiteit Leiden
  
  
• Living Lab B7: met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek 
  Het doel van Living Lab B7 laat zich het beste samenvatten als het aanleveren van inzichten en KPI’s aan Greenport Duin- en Bollenstreek, Nationaal Park Hollandse Duinen en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel om op lokale, regionale en nationale schaal bij te dragen aan de praktijk van biodiversiteitsherstel in landelijk gebied.
  Projectleider: Prof. dr. Wolf Mooij, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)

Meer details over de labs en de toekenning door NWO vind je hier.

Tekst: NIOO-KNAW
Foto's: Nationaal Park Hollandse Duinen (leadfoto: bollenvelden), Lilith Kramer & Dianneke van Wijk