Maatregelen laten effect zien: glasaaltjes zwemmen door in Scheveningen
Hoogheemraadschap van Delfland, Stichting RAVONIeder voorjaar komt een nieuwe generatie aaltjes aan voor de Nederlandse kust, de piek ligt daarbij in april. Deze doorzichtige ‘glasaaltjes’ van circa zeven centimeter proberen vanuit zee de zoete wateren te bereiken, maar stuiten op veel plaatsen op sluizen, dammen, stuwen en gemalen. Eén van de belangrijke intrekpunten voor glasaal ligt in Scheveningen, waar water vanuit het beheersgebied van Hoogheemraadschap van Delfland via Gemaal Schoute en de Keersluis uitkomt op de Noordzee.
2018 en 2019: maatregelen voor betere vismigratie
Delfland heeft in 2011 in Scheveningen een vispassage aangelegd, naar aanleiding van eerder onderzoek. Door de ’s Gravenhaagse Hengelsport Vereniging, VisAdvies en Visserijbedrijf W.J. den Boer (VdB) bleek glasaal namelijk op te hopen voor het complex. Sindsdien wordt er onderzoek gedaan naar de glasaalintrek en de werking van de vispassage (i.s.m. RAVON, Wageningen Marine Research (WMR), ATKB en VdB.
De passage bleek voor een deel van de glasaal te werken. In 2018 en 2019 heeft Delfland het complex daarom verder verbeterd voor vismigratie, voor glasaal en andere soorten, zoals driedoornige stekelbaars. Sinds dit jaar staat de Keersluis vrijwel altijd open, draait er een lokstroompomp bij Gemaal Schoute en kunnen vissen vaker naar binnen via de vispassage die werkt als een ‘vissluis’. Tussen de Keersluis en het gemaal zijn zogenaamde ‘aalriffen’ aangelegd, waar glasalen tijdens de intrek kunnen schuilen en uitrusten. 
Glasaalmonitoring door vrijwilligers maakt effect maatregelen zichtbaar
Dit voorjaar zou een uitgebreid ‘Passagecheck’-onderzoek plaatsvinden, dat de effecten van de maatregelen moest meten. Door de coronacrisis is het onderzoek echter verplaatst naar volgend jaar. De vrijwilligersmonitoring van glasaal (het project ‘Samen voor de Aal’) kon gelukkig wel doorgaan. Daar komen nu hoopgevende signalen vandaan. De ophoping van glasaal die zich voorheen voordeed bij de Keersluis lijkt geminimaliseerd en glasaal lijkt nu sterk aangetrokken richting Gemaal Schoute. Ook bij het gemaal beginnen de aantallen na de intrekpiek terug te lopen, naar alle waarschijnlijkheid als gevolg van de verbeterde vispassage, waarbij glasaal in korte tijd door kan zwemmen naar het zoete water. Komend voorjaar wordt via het ‘Passagecheck’-project alsnog in detail onderzocht hoeveel en hoe snel glasaal via de Keersluis en de vispassage in Gemaal Schoute doortrekt naar de zoete Haagse wateren.
De paling: een bijzonder dier met een bedreigde status
De Europese aal (paling) kent een complexe levenscyclus. Voortplanting vindt plaats in de Sargassozee en na een reis van bijna 6000 kilometer groeien jonge aaltjes op in de Europese kust- en binnenwateren. De aal heeft het moeilijk, onder andere door blokkades op de trekroutes. In heel Europa is de soort de afgelopen vijftig jaar met ongeveer 90 procent afgenomen. De intrek van glasaal (jonge paling) is rondom de Noordzee met ongeveer 98 procent afgenomen. Aal wordt daarom beschouwd als ‘ernstig bedreigd’. Alle EU-lidstaten hebben daarom sinds 2009 een Aalbeheerplan met maatregelen om de populatie te beschermen en te herstellen.
Hoogheemraadschap van Delfland geeft vanuit het streven naar vrije vismigratie en schoon, gezond en levend water extra aandacht aan onderzoek naar aal. Stichting RAVON en de Good Fish Foundation zetten zich vanuit het project Red Onze Paling in voor een beter leefgebied en instandhouding van de aal, mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.
Tekst: RAVON
Foto's: Marion Haarsma (leadfoto: Gemaal Schouten & vispassage);