Unieke zuivering brengt fosfaatvrij water naar De Groote Meer

De Brabantse Wal ligt ten oosten van Bergen op Zoom tot aan de Belgische grens. Het is Natura 2000-gebied. De natuur bestaat er uit stuifzanden, naald- en gemengde bossen, heide en vennen. Vooral de stuifzandgebieden zijn bijzondere leefgebieden. Hier komen de beschermde soorten voor zoals de nachtzwaluw, boomleeuwerik, zwarte specht en wespendief.

Het gebied kampt met verdroging en slechte waterkwaliteit. Dit heeft vooral een negatieve invloed op zogenaamde zwakgebufferde vennen zoals De Groote Meer. De Groote Meer herbergt bijzondere planten en dieren die elders in Europa amper kans krijgen, zoals oeverkruid, riempjes en de geoorde fuut. Er is echter een probleem; de waterkwaliteit gaat al tientallen jaren achteruit.

Watertoevoer

“In het water en de bodem van het ven komen nu te veel voedingsstoffen. Voor een natuurgebied als De Groote Meer is dat funest”, vertelt projectleider Robert Stoop van Natuurmonumenten. De watertoevoer van de Groote Meer komt voor een groot deel vanaf het landbouwgebied De Steertse Heide, net over de grens op Belgisch grondgebied.

Na jarenlang onderzoek naar kansrijke methodes om de waterkwaliteit van De Groote Meer in elk geval te stabiliseren, is er nu een unieke oplossing gevonden door het projectteam dat bestaat uit de partners Natuurmonumenten, het Grenspark Kalmthoutse Heide, Waterschap Brabantse Delta, Evides en provincie Noord-Brabant. Ook Royal Haskoning heeft geadviseerd over de mogelijkheden. Vorig jaar is aannemer Harteman uit Tiel geselecteerd om het zuiveringswerk verder te ontwerpen en te gaan realiseren. “Iedereen heeft zich echt ingespannen voor De Groote Meer. Harteman werkt samen met advies- en ingenieursbureau Arcadis. Zij hebben ons geholpen om tot een uitvoerbaar model van de waterzuivering te komen”.

IJzerzand

Uiteindelijk is gekozen voor zuivering van het water met een filter van ijzerzand. IJzerzand bestaat uit zand met een laagje ijzeroxide en is een bijproduct van de productie van drinkwater. Het water komt in een reservoir, waarna het geleidelijk door het ijzerzand stroomt. Het ongewenste fosfaat in het oppervlaktewater, bindt zich aan het ijzerzand in het zuiveringswerk. De rest van het water gaat door het filter heen waardoor de watertoevoer naar het ven direct is gezuiverd. De Groote Meer wordt hierdoor gevoed met water van een veel betere kwaliteit! 

Nederland loopt voorop

Arjon Buijert, specialist Waterbeheer bij Arcadis, is nauw betrokken bij het zuiveringswerk dat nu wordt geplaatst bij De Groote Meer. “Er zijn wel proeven gedaan met een filter van ijzerzand, maar nog nooit op deze schaal. Wereldwijd ken ik geen vergelijkbaar project. Nederland loopt voorop. Het is hier ook enorm relevant, omdat de landbouw zo dicht op de natuur zit”.

Volgens Buijert is dit zuiveringswerk een voorbeeld waarbij je heel specifiek natuurgebieden kan helpen en beschermen. “IJzerzand is een natuurproduct, dat we op deze manier recyclen in het filterbed. Het is dus een relatief natuurlijke manier van zuiveren.” Maar het is ook een tijdelijke maatregel. Buijert: “Uiteindelijk moet natuurlijk de bron veranderen. Dat gaat met kleine stapjes. We schatten in dat het ijzerzand zo’n honderd jaar meegaat”.

Bekijk ook het nieuwsitem van Zuid-West tv, waarbij het filter geplaatst wordt.

De Groote Meer ligt in Natura 2000-gebied Grenspark Kalmthoutse Heide. Het project voor herstel van de waterkwaliteit wordt gefinancierd met een bijdrage van LIFE van de Europese Unie. De provincie Noord-Brabant co-financiert het project.

Foto's: Dick Klees (leadfoto: De Groote Meer); Wiel Arets; Miranda Fieret