Gaai vliegend met eikel

Groot deel gaaien bleef overwinteren na invasie 2019

Sovon Vogelonderzoek Nederland
31-JAN-2020 - In het najaar van 2019 maakten we een invasie van gaaien mee, veroorzaakt door een combinatie van een succesvol broedseizoen en voedseltekort. Op basis van tellingen van Sovon lijkt het erop dat zo’n 80.000 van deze najaarstrekkers zijn blijven hangen in onze bossen, tuinen en erven. Naar verwachting trekken ze in april weer richten het oosten.

Gaaien zijn geen echte trekvogels: ze trekken niet jaarlijks in een vaste richting. Hun trek heeft een invasief karakter, zoals niet ongebruikelijk is bij soorten met een sterk variabel en onvoorspelbaar voedselaanbod. Gaaieninvasies starten bij ons gewoonlijk in de loop van september, zijn eind oktober voorbij en vinden vaak gelijktijdig plaats in verschillende delen van Europa. De herkomstgebieden liggen doorgaans in Midden- en Oost-Europa. Gaaieninvasies zijn vrij zeldzaam. De voorlaatste grote invasie was die van 2010.

Invasie van 2019

Via de site van Trektellen.nl was de invasie van 2019 goed te reconstrueren. De eerste gaaientrek in Nederland werd waargenomen in de laatste dagen van augustus, waarna het aantal piekte rond 22 september en, in mindere mate, 4 oktober. De trek werd bijna overal in Nederland opgemerkt, maar de intensiteit was het hoogst in een baan over het midden van het land. Gezien de aantallen, soms duizenden per dag over een trektelpost, ging het om één van de grootste recente invasies (pdf: 1,6 MB) in ons land.

Trekintensiteit van gaaien per standaardweek in enkele landen met gaaientrek

Doortrekken of blijven hangen?

Het was afwachten wat de gaaien zouden doen: doortrekken of in Nederland blijven hangen. Daar is een idee van te krijgen met gegevens van het PTT project (Punt-Transect-Tellingen) van Sovon. Jaarlijks voeren vrijwilligers in de tweede helft van december op vaste routes tellingen uit. Op iedere route liggen twintig vaste telpunten waar alle vogels gedurende precies vijf minuten worden geteld. En dat sinds 1980.

Bossen, tuinen en erven

In december 2019 werden 612 telroutes onderzocht. Doordat de invoer grotendeels digitaal verloopt, hebben we al snel resultaten paraat. Gaaien bleken duidelijk talrijker dan een winter eerder: er werden 44 procent meer exemplaren geteld. Dat suggereert dat een behoorlijk deel van de najaarstrekkers is blijven hangen in onze bossen, tuinen en erven. Voorzichtig schattend kan het gaan om 80.000 ‘extra’ gaaien. Naar verwachting zullen veel buitenlandse gaaien de zachte winter goed doorstaan en in april weer vertrekken. Dat is de maand waarin na invasies weer trek in oostelijke richting wordt vastgesteld.

Tekst: Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Harvey van Diek
Figuur: Trektellen.nl

  

  

Laatste berichten

Zie ook